Nadir görülen kanser türlerinden biri olan apandis kanseri, son yıllarda beklenmedik şekilde genç yaş gruplarında artış gösteriyor. Uzmanlar, bu endişe verici eğilimin nedenlerine odaklanırken halk sağlığı açısından yeni bir farkındalık ihtiyacına dikkat çekiyor.
ARTIK SADECE YAŞLILARIN HASTALIĞI DEĞİL
Apandis kanseri, uzun yıllar boyunca nadir görülen ve genellikle ileri yaşlarda teşhis edilen bir hastalık olarak biliniyordu. Ancak Annals of Internal Medicine dergisinde yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, 1970 sonrası doğan bireylerde bu hastalığın görülme sıklığı, 1940’larda doğanlara kıyasla üç ila dört kat artmış durumda.
Hâlâ milyonda yalnızca birkaç kişiyi etkileyen bu kanser türü, nadirliğini korusa da özellikle artış hızının çarpıcılığı uzmanları endişelendiriyor. En dikkat çekici bulgulardan biri ise apandis kanseri vakalarının yaklaşık üçte birinin artık 50 yaş altındaki bireylerde görülüyor olması.
APANDİS NEDEN KANSERLEŞEBİLİR?
Apandis, kalın bağırsağa bağlı, küçük ve parmak şeklinde bir uzantıdır. Vücuttaki tam işlevi hâlâ net olarak bilinmemekle birlikte, halk arasında en çok iltihaplanmasıyla tanınır — yani “apandisit” olarak bilinir.
Ancak apandis, nadiren de olsa kanserli hücrelerin gelişebileceği bir bölgedir. Bu durum ise çoğu zaman ya çok geç teşhis edilir ya da başka bir hastalıkla karıştırılır.
ARTIŞIN OLASI NEDENLERİ NELER?
Apandis kanserindeki artışın kesin nedeni henüz ortaya konulabilmiş değil. Ancak uzmanlar, yaşam tarzı ve çevresel faktörlerdeki değişimlere işaret ediyor.
Son 50 yılda obezite oranlarının belirgin şekilde yükselmesi, bu ve benzeri sindirim sistemi kanserlerinin riskini artıran önemli bir unsur olarak değerlendiriliyor. Aynı şekilde, işlenmiş gıdaların daha fazla tüketilmesi, şekerli içeceklerin yaygınlaşması ve kırmızı etin yoğun tüketimi de risk faktörleri arasında yer alıyor.
Fiziksel aktivitenin azalması, uzun süreli masa başı işleri ve hareketsiz yaşam tarzı da bu kanser türüyle ilişkilendiriliyor. Buna ek olarak, kimyasallar, plastik ürünler ve gıda katkı maddeleri gibi modern yaşamın getirdiği çevresel toksinlere maruz kalmak da potansiyel riskleri artırıyor.
TEŞHİS SÜRECİ ZORLAYICI OLABİLİYOR
Apandis kanserinin en büyük zorluklarından biri, erken dönemde tespit edilmesinin oldukça güç olması. Diğer bazı kanserlerde olduğu gibi bu hastalık için yaygın bir tarama testi bulunmuyor.
Belirtiler ise çoğu zaman belirsiz ve hafif seyrediyor: karın ağrısı, şişkinlik, iştah değişikliği veya bağırsak alışkanlıklarında farklılık gibi şikayetler sıklıkla göz ardı edilebiliyor. Bu nedenle birçok vaka, genellikle apandisit şüphesiyle yapılan ameliyatlar sırasında tesadüfen fark ediliyor — ve o aşamada da genellikle ileri evreye ulaşmış oluyor.
DİĞER SİNDİRİM SİSTEMİ KANSERLERİ DE ARTIŞTA
Apandis kanserindeki artış, aslında daha geniş bir eğilimin parçası. Kolon ve mide kanseri gibi diğer sindirim sistemi kanserlerinin de son yıllarda genç nüfus arasında daha sık görülmeye başlandığı rapor ediliyor.
Bu eğilimin ardında genetik yatkınlıklar, yaşam tarzı değişiklikleri, çevresel toksinlere maruz kalma ve bağırsak mikrobiyotasındaki (bağırsak florası) bozulmalar gibi çok sayıda karmaşık faktör yer alıyor.
Antibiyotik kullanımının özellikle çocukluk döneminde artması da mikrobiyom dengesini etkileyerek sindirim sistemi üzerindeki bağışıklık mekanizmalarını zayıflatabiliyor. Bu durumun kanser gelişimiyle olan ilişkisi üzerine daha fazla araştırma yapılması gerektiği vurgulanıyor.
NE YAPMALI? UZMANLARDAN ÖNERİLER
Şu anda apandis kanserini önlemek ya da erken teşhis etmek için özel bir tarama aracı bulunmamakta. Bu nedenle, hastalığın artan sıklığı karşısında farkındalık oluşturmak büyük önem taşıyor.
Uzmanların genel önerileri ise şu şekilde sıralanıyor:
· Sağlıklı kilonun korunması
· Sebze, meyve ve tam tahıllarla zengin beslenme
· Düzenli fiziksel aktivite
· Tütün ve alkol kullanımından kaçınma
Ayrıca, özellikle 50 yaş altındaki bireylerin kronik ya da alışılmadık karın ağrısı şikayetlerinde zaman kaybetmeden sağlık kuruluşlarına başvurmaları büyük önem taşıyor.
SESSİZ VE GİDEREK ARTAN BİR TEHLİKE
Apandis kanserindeki bu beklenmedik artış, modern yaşamın sağlık üzerindeki etkilerine dair önemli bir uyarı niteliği taşıyor. Çok nadir görülen hastalıkların bile çevresel ve yaşam tarzı değişimleri nedeniyle yaygınlaşabileceğini hatırlatan bu gelişmeler, bireylerin sağlıklarına daha dikkatli yaklaşmaları gerektiğini gösteriyor.
Toplumun bilinçlendirilmesi, belirtilerin fark edilmesi ve zamanında müdahale edilmesi, bu tür sessiz ilerleyen kanserlerde hayat kurtarıcı olabilir. Araştırmalar devam ettikçe hem sağlık politikaları hem de bireysel önlemler bu doğrultuda yeniden şekillenebilir.
