Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı 2024 yılı il bazlı GSYH verileri, Türkiye ekonomisindeki bölgesel dağılımı net biçimde ortaya koydu.
Cari fiyatlarla yapılan hesaplamalara göre İstanbul, 13 trilyon 10 milyar 693 milyon TL GSYH ile ülke genelinde açık ara ilk sırada yer aldı ve toplam GSYH’den yüzde 29,2 pay aldı.
Ekonomik üretimin neredeyse üçte birini tek başına gerçekleştiren İstanbul, Türkiye’nin finans, hizmet ve ticaret merkezi olma konumunu bir kez daha pekiştirdi.
ANKARA VE İZMİR İLK ÜÇTE YER ALDI
İstanbul’un ardından en yüksek GSYH’ye sahip şehirler sırasıyla Ankara ve İzmir oldu.
Başkent Ankara, 4 trilyon 672 milyar 844 milyon TL ile toplam ekonomiden yüzde 10,5, İzmir ise 2 trilyon 562 milyar 758 milyon TL ile yüzde 5,7 pay aldı.
Bu üç büyük şehir, ekonomik faaliyetlerin yoğunlaştığı bölgeleri temsil ederken, Türkiye’nin üretim ve hizmet dağılımındaki merkezi yapıyı gözler önüne serdi.
GELİRDE SON ÜÇ İL GÜMÜŞHANE, ARDAHAN VE BAYBURT OLDU
İl bazında yapılan karşılaştırmada en düşük GSYH değerleri Gümüşhane, Ardahan ve Bayburt’ta kaydedildi.
Gümüşhane 41 milyar 875 milyon TL, Ardahan 35 milyar 502 milyon TL, Bayburt ise 28 milyar 137 milyon TL ile listenin son sıralarında yer aldı.
Bu veriler, Türkiye’de bölgesel ekonomik farklılıkların devam ettiğini gösteriyor.
İLK BEŞ İL TOPLAM GELİRİN YARISINDAN FAZLASINI ÜRETTİ
2024 yılında en yüksek GSYH’ye sahip ilk beş il, toplam ekonomik üretimin yüzde 53’ünü oluşturdu.
İstanbul, Ankara, İzmir ve onları takip eden diğer iki büyük il; Türkiye ekonomisinin yarıdan fazlasını oluşturarak üreten şehirler ile diğer bölgeler arasındaki yapısal farkları yeniden gündeme taşıdı.
KİŞİ BAŞINA GELİRDE LİDER YİNE İSTANBUL
Kişi başına gelir verilerinde de İstanbul zirvedeki yerini korudu.
2024’te İstanbul’da kişi başına düşen GSYH 802 bin 669 TL olarak hesaplandı.
İstanbul’u 788 bin 873 TL ile Kocaeli ve 788 bin 859 TL ile Ankara izledi.
Listenin son sıralarında ise Van (203.049 TL), Ağrı (194.660 TL) ve Şanlıurfa (188.144 TL) yer aldı. Kişi başına gelirde Türkiye ortalamasının üzerinde olan il sayısı yalnızca 11 oldu.
İSTANBUL ÇOĞU FAALİYET ALANINDA EN YÜKSEK PAYA SAHİP
Ekonomik faaliyetlerin dağılımına bakıldığında İstanbul’un; tarım, ormancılık, balıkçılık ve “diğer hizmet faaliyetleri” dışında kalan tüm sektörlerde en yüksek payı aldığı görüldü.
İstanbul’un bilgi ve iletişim faaliyetlerinden aldığı pay yüzde 64, finans ve sigorta faaliyetlerinden aldığı pay ise yüzde 59,3 olarak ölçüldü.
Ayrıca mesleki, idari ve destek hizmetlerinde yüzde 39, ticaret-ulaştırma-konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 39,8, inşaat sektöründe ise yüzde 27,8 ile ilk sırada yer aldı.
Tarımda Konya, diğer hizmet faaliyetlerinde ise Ankara liderliği üstlendi.
46 İL TÜRKİYE ORTALAMASINDAN DAHA YÜKSEK BÜYÜDÜ
Zincirlenmiş hacim endeksiyle hesaplanan yıllık GSYH, 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 3,3 arttı. Ancak 46 il bu ortalamanın üzerinde büyüme kaydederek diğer illere göre daha güçlü ekonomik performans sergiledi.
En yüksek artış Adıyaman’da yüzde 31,4, Bayburt’ta yüzde 17,1 ve Malatya’da yüzde 17 olarak gerçekleşti.
Ekonomik küçülme yaşayan iller ise Bilecik, Kırşehir ve Erzincan oldu.
BÜYÜMEYE EN FAZLA KATKI İSTANBUL’DAN GELDİ
Türkiye’nin 2024 yılı GSYH büyümesine en yüksek katkıyı yüzde 0,62 ile İstanbul sağladı.
İstanbul’u yüzde 0,44 ile Ankara ve yüzde 0,16 ile Hatay takip etti. Negatif katkı veren illerin başında ise Erzincan, Kırşehir ve Adana yer aldı.
Bu veriler, İstanbul’un sadece gelirde değil, ekonomik büyümenin motoru rolünde de kritik konumunu koruduğunu gösteriyor.
