Karaciğer kanseri vakaları dünya genelinde hızlı bir artış gösterirken, The Lancet Komisyonu tarafından yapılan yeni analiz, bu artışın önemli bir bölümünün önlenebilir olduğunu ortaya koydu. Çalışmaya göre, dünya çapındaki karaciğer kanseri vakalarının yaklaşık yüzde 60’ı hepatit, alkol kullanımı ve obeziteye bağlı karaciğer hastalıkları gibi risk faktörlerinden kaynaklanıyor.
Karaciğer kanserinde endişe verici artış
2022’de 870 bin olan yıllık karaciğer kanseri vaka sayısının, 2050 yılına kadar 1,52 milyona, ölüm sayısının ise 760 binden 1,37 milyona çıkması bekleniyor. Komisyon Başkanı Prof. Jian Zhou, “Karaciğer kanseri tedavisi en zor kanserlerden biri. Eğer acil önlemler alınmazsa önümüzdeki 25 yılda vaka ve ölüm sayıları neredeyse iki katına çıkabilir,” dedi.
Değişen risk haritası
Geçmişte ağırlıklı olarak hepatit enfeksiyonları ve yoğun alkol tüketimiyle ilişkilendirilen karaciğer kanseri, günümüzde giderek daha fazla Metabolik İşlev Bozukluğuna Bağlı Yağlı Karaciğer Hastalığı (MASLD) nedeniyle gelişiyor. Avrupa Karaciğer Hastaları Derneği’nden Beatrice Credi, bu durumun Avrupa’da yetişkinlerin yüzde 25’ine kadarını etkilediğini belirterek, “Bu riskler yaygın olsa da uygun müdahalelerle büyük oranda önlenebilir,” ifadelerini kullandı.
The Lancet verilerine göre, MASH (Metabolik işlev bozukluğuna bağlı steatohepatit) kaynaklı karaciğer kanseri oranı 2022’de yüzde 8 iken 2050’de yüzde 11’e çıkacak. Obezite artışı özellikle yüksek gelirli ülkelerde tabloyu daha da ağırlaştırıyor.
17 milyon vaka önlenebilir
Uzmanlara göre, yeni vakalar yıllık yüzde 2 ila 5 azaltılabilirse, 2050’ye kadar 17 milyon yeni vaka önlenebilir ve 15 milyon hayat kurtarılabilir. Bunun için:
Hepatit B aşılamasının yaygınlaştırılması,
Evrensel hepatit taramaları,
Obezite ve alkol tüketimiyle mücadele,
Gıda ve içecek politikalarında reformlar,
Vergilendirme ve uyarı etiketleri,
Erken teşhis ve kamu sağlığı kampanyaları öneriliyor.
Hong Kong Çin Üniversitesi’nden Stephen Chan, “Karaciğer kanseri vakalarının üçte ikisi önlenebilir risklerle bağlantılı. Bu, ülkelerin stratejik adımlarla milyonlarca hayat kurtarma fırsatı olduğu anlamına geliyor,” değerlendirmesinde bulundu.
Avrupa’da önleme çalışmaları
AB’nin “Kanseri Yenme Planı”, 2030 yılına kadar çocuklarda hepatit B aşılamasında yüzde 95 kapsama oranına ulaşmayı ve hamile kadınların taranmasını hedefliyor. Plan, alkol, tütün ve obezite gibi risk faktörlerine maruziyeti azaltmayı da amaçlıyor.
Ancak Credi’ye göre, alkol ve sağlıksız gıdalardan kâr eden sektörlerin etkisiyle mücadelede politikalar hâlâ yetersiz: “Politikacılar halk sağlığını öncelik haline getirmeli.”
