Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), yapay zekâ ve dijitalleşmenin etkilerini mercek altına aldığı yeni raporunda dikkat çeken bir uyarıda bulundu. Rapora göre, veri merkezlerinin enerji tüketimi önümüzdeki beş yıl içinde iki katına çıkabilir. 2024 yılı itibarıyla dünya genelinde %1,5 civarında olan bu tüketim oranının, 2030’a kadar yaklaşık %130 artması ve 945 teravatsaat düzeyine ulaşması bekleniyor.
Bu artış, Japonya gibi büyük bir ekonominin yıllık elektrik tüketimini aşabilecek düzeye işaret ediyor. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’in başı çektiği bu tüketim artışı, küresel enerji dengeleri üzerinde önemli baskılar oluşturabilir.
YAPAY ZEKÂ DESTEKLİ UYGULAMALAR ENERJİ İHTİYACINI ARTIRIYOR
Yapay zekâ tabanlı uygulamalar, veri işleme kapasitesini artırırken aynı zamanda ciddi bir enerji talebini de beraberinde getiriyor. Büyük dil modelleri, görüntü işleme algoritmaları ve sürekli öğrenme yeteneklerine sahip sistemler; veri merkezlerinde daha fazla sunucu çalışmasına, daha fazla soğutma ihtiyacına ve daha yüksek işlem hacmine neden oluyor.
Özellikle ABD’deki veri merkezlerinin, çelik ve kimya gibi ağır sanayilerden daha fazla enerji tüketir hale gelmesi bu dönüşümün boyutunu gözler önüne seriyor. IEA verilerine göre, 2023 yılı itibarıyla veri merkezlerinin elektrik tüketiminin yaklaşık %70’i ABD ve Çin kaynaklı.
ENERJİ ALTYAPISI ÜZERİNDEKİ BASKILAR BÜYÜYOR
Veri merkezlerinin yaygınlaşması ve yapay zekâ sistemlerinin büyümesi, mevcut enerji altyapısını zorlamaya başladı. Bu durum, sadece elektrik tüketimini değil, aynı zamanda su kaynaklarını da tehdit ediyor. Soğutma sistemlerinde kullanılan devasa su miktarları, özellikle kuraklık riski taşıyan bölgelerde ciddi çevresel sorunlara yol açabilir.
IEA, enerji talebinin bu hızla artması durumunda, bazı ülkelerin kapanma sürecindeki kömür santrallerini tekrar devreye almak zorunda kalabileceğini belirtiyor. Bu da hem iklim hedeflerini hem de enerji güvenliğini doğrudan etkileyebilecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR DİJİTALLEŞME İÇİN ENERJİ VERİMLİLİĞİ SAĞLANMALI
IEA Başkanı Fatih Birol, yapay zekânın enerji sektörüne büyük fırsatlar sunduğunu ancak bu potansiyelin sürdürülebilirlik ilkeleriyle birlikte değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Birol’a göre, yapay zekâ enerji planlamasında, arz-talep dengesinin kurulmasında ve yenilenebilir enerji entegrasyonunda stratejik bir rol oynayabilir.
Ancak bunun gerçekleşebilmesi için dijitalleşmenin enerji verimliliğiyle desteklenmesi, veri merkezlerinde düşük tüketimli altyapıların tercih edilmesi ve temiz enerji kaynaklarına geçişin hızlandırılması gerekiyor. Aksi takdirde, yapay zekâ destekli büyüme, küresel karbon salınımını artırarak iklim krizini derinleştirebilir.
