İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdulkadir Emeksiz, geleneksel Türk edebiyatının önemli bir parçası olan masal tekerlemelerini, yapay zeka teknolojisi ile besteleterek yeni bir projeye imza attı. “Masaldır bunun adı, söylemekle çıkar tadı” başlığıyla yayınlanan bu özgün çalışmada hem geçmişin izleri korunuyor hem de genç kuşaklara modern bir yaklaşımla aktarılıyor.
Prof. Dr. Emeksiz, edebi metinlerin sadece klasik haliyle değil, günümüz teknolojik imkanlarıyla da uyum içinde var olabileceğini vurguladı. “Teknolojinin, yapay zekânın ve Web 4.0 evresinin dışında kalamayız. Kadim metinleri gençlerle buluşturmak için bu tür projeler büyük önem taşıyor,” diyen Emeksiz, bu anlayışla masal tekerlemelerini yapay zekaya bestelettiklerini ve yayınladıklarını belirtti.
Çalışmanın teknik kısmında Arş. Gör. Yusuf Makine'nin büyük katkılar sunduğunu ifade eden Emeksiz, “Bu proje sadece bir tekerleme değil, içinde akış ve hikaye barındıran bütünlüklü bir eser haline geldi. Müzikalite ve seslendirme tamamen yapay zeka tarafından gerçekleştirildi. Hedefimiz, gençlerin klasik metinlerle bağ kurmasını sağlamak,” diye konuştu.
Masal tekerlemeleri rap tarzında bestelendi
Gençlerin ilgisini çekmek amacıyla tekerlemeler modern bir biçimde, rap tarzında bestelendi. Bu tercihin kimi çevrelerde yadırganabileceğini belirten Emeksiz, “Ancak bu kültürel öğelerin unutulup kaybolmasındansa modern yorumlarla yaşatılması çok daha anlamlı,” dedi.
Projede kullanılan içerikler “Folklorist Hamdi” adıyla dijital platformlarda yayınlanıyor. Masal tekerlemelerinin ardından, Türk edebiyatında bir ilk olarak nitelendirilen “Oyun Sözlüğü” de aynı yöntemle bestelendi. A’dan Z’ye manilerden oluşan bu alfabetik sözlük, yine yapay zeka yardımıyla müzikle buluştu.
Dede Korkut metinleri de yapay zekayla işlenebilir
Gelecekte yapılabilecek benzer projelere de işaret eden Emeksiz, Tulumbacı türkülerinin ve Dede Korkut metinlerinin de bu kapsama alınabileceğini söyledi. Emeksiz, “Dede Korkut metinleri epik-romanesk yapısıyla Türk destan kültürünün zirvesidir. Bu metinlerin yapay zeka destekli biçimde değerlendirilmesi kaçınılmaz hale geliyor,” dedi.
Kısa süre önce Fide Yayınları'ndan çıkan “Dede Korkut’un Paltosu” adlı eserinin, Bamsı Beyrek üzerine kapsamlı bir inceleme sunduğunu belirten Emeksiz, Dostoyevski’nin “Hepimiz Gogol’un paltosundan çıktık” sözüne atıfta bulunarak, “Biz de Dede Korkut’un paltosundan çıktık diyebiliriz,” ifadesini kullandı.
Geleneksel tiyatro da güncelleniyor
Geleneksel Türk tiyatrosunun da bu dijital dönüşümden nasibini aldığını dile getiren Emeksiz, meddah, Karagöz ve orta oyunu gibi icraların karekod uygulamalarıyla görsel hale getirildiğini aktardı. “Tiyatro, toplumun aynasıdır ve farklı anlatım biçimleriyle sahneye taşınabilir,” dedi.
Web 1.0’dan Web 4.0’a geçiş sürecinde artık sadece bilgiye erişimin değil, içerik üretiminin de ön plana çıktığını vurgulayan Emeksiz, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Veri sahipliği, blok zincir teknolojileri ve merkeziyetsiz yapılarla şekillenen Web 3.0’ın ardından Web 4.0 dönemindeyiz. Bu süreçte kültürel değerlerimizi güncelleyerek, yapay zeka ile harmanlayarak yeni nesillere aktarmak zorundayız.”
Bu yenilikçi projeler, geleneksel Türk kültürünün modern dünyayla entegre edilmesinde önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
