SNR 0509-67.5 kalıntılarında ikiz patlama izleri
Evrenin derinliklerinde gerçekleşen bir kozmik olay, gök bilimcilerin dikkatini çekti. Gök bilimciler, bir yıldızın iki ayrı süpernova patlamasıyla ölmesine dair ilk kez görsel kanıt yakaladıklarını açıkladı. Bu çığır açan bulgu, SNR 0509-67.5 adı verilen yıldız kalıntısında keşfedilen iki eşmerkezli kalsiyum halkasıyla ortaya konuldu.
Tip Ia süpernova kalıntısı olan bu yapı, Avustralya’daki New South Wales Canberra Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından incelendi. Araştırmanın baş yazarı olan yüksek lisans öğrencisi Priyam Das, bu keşfin yalnızca göz kamaştırıcı bir görüntü değil, aynı zamanda evrenin genişlemesini anlamamıza yönelik temel bir katkı olduğunu belirtti.
Araştırma sonuçları, 2 Temmuz’da saygın bilim dergisi Nature Astronomy’de yayımlandı. Bulgular, evrendeki demir elementinin büyük kısmını oluşturan tip Ia süpernovaların kökenine dair yeni ipuçları sunuyor. Bu tür patlamalar, kozmolojik ölçümlerde "standart mum" olarak kullanılıyor ve bu sayede gök bilimciler uzak galaksilerin mesafelerini ve evrenin genişleme hızını belirliyor.
Patlamanın kaynağı hâlâ tam bilinmiyor
Tip Ia süpernovalar, genellikle bir beyaz cüce yıldızın yakınındaki başka bir yıldızdan malzeme çekmesiyle oluşur. Bu süreçte beyaz cüce, kritik kütle eşiği olan Chandrasekhar sınırına ulaşır ve sonunda dev bir termonükleer patlamayla yok olur. Ancak bilim insanları, bu patlamaların yalnızca bu yolla gerçekleşmediğini düşünüyor.
Son gözlemler, bazı beyaz cücelerin kabuklarında daha önce gerçekleşmiş bir ön patlama olabileceğine işaret ediyor. Bu durum, yıldızın ölümünün tek bir büyük patlama yerine iki aşamada, yani "ikiz patlama" ile meydana geldiği fikrini gündeme getiriyor.
Gözlemlenen kalsiyum halkaları, bu teoriyi destekleyen somut veriler sunuyor. Halkalar, süpernova kalıntısının merkezinden dışa doğru yayılan yüksek yoğunluklu malzemelerin izini taşıyor. Bu halkalar, patlamanın zamanlaması ve mekanizması hakkında değerli bilgiler sağlıyor.
Kozmoloji açısından büyük önem taşıyor
Araştırmacılar, bu tür çift aşamalı patlamaların daha önce gözlemlenmemiş olması nedeniyle, tip Ia süpernovalara dair modellerin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini vurguluyor. Çünkü bu süpernovalar, kozmolojik hesaplamalarda standart ölçü birimi olarak kabul ediliyor. Eğer bu patlamaların çeşitli türleri varsa, evrenin genişleme hızıyla ilgili mevcut bilgilerimizde ciddi düzeltmeler gerekebilir.
Bu keşif, sadece yıldız evrimi değil, aynı zamanda evrenin geleceği hakkında da yeni soruları gündeme getiriyor. Gök bilimciler şimdi bu tür patlamaların ne kadar yaygın olduğunu ve benzer halkaların başka yıldız kalıntılarında da bulunup bulunmadığını araştırıyor.
