Vücuttaki sıvı dengesinin bozulması sonucu dokular arasında biriken sıvı, en sık bacaklarda ve ayaklarda ödem şeklinde kendini gösterir. Özellikle ayak bileklerinde görülen şişlikler, uzun süre ayakta kalmak, hareketsizlik, fazla tuz tüketimi, aşırı kilo, hamilelik ve bazı ilaçların kullanımı gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
Bazı tansiyon ilaçları, doğum kontrol hapları, antidepresanlar ve steroidler de ödeme neden olabilir. Ayak şişmesinin altında yatan neden basit bir dolaşım sorunu olabileceği gibi, ciddi bir kalp, böbrek ya da karaciğer hastalığı da olabilir.
Şişliğe eşlik eden şu belirtiler dikkatle takip edilmelidir:
-
Ciltte gerginlik, parlaklık ve kızarıklık
-
Ayak bileğinde ve bacakta kalınlaşma
-
Hareket kısıtlılığı ve ağrı hissi
-
Ayakkabı giymekte zorlanma
Şişliğin inmesi için ayakları yukarıda tutmak, hafif egzersiz yapmak, dar kıyafetlerden kaçınmak ve ayak hijyenine dikkat etmek önerilir.
HER İKİ BACAĞIN ŞİŞMESİ NE ANLAMA GELİR?
Eğer şişlik iki bacakta birden görülüyorsa ve simetrikse, bu durum daha çok sistemik hastalıkları işaret eder. Kalp yetmezliği, böbrek hastalıkları, karaciğer rahatsızlıkları ve bazı tiroid problemleri bu tür ödemlere neden olabilir.
Bu hastalıklarda şişliğe yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı, iştahsızlık gibi ek belirtiler de eşlik edebilir. Nefes darlığı ve göğüste sıkışma gibi durumlarda ise derhal 112’ye başvurulmalıdır.
Lenfödem adı verilen durum da iki bacakta düşük dereceli şişmeye neden olabilir. Bu, özellikle radyoterapi gören veya lenf nodu alınan hastalarda sık görülür.
TEK BACAKTA ŞİŞLİK DAHA CİDDİ OLABİLİR
Sadece bir bacağın şişmesi genellikle o bacağa ait damar ya da lenf kanallarındaki bir soruna işaret eder. Toplardamar yetmezliği, varis, venöz tromboz (toplardamarda pıhtı oluşması) gibi durumlar, tek bacakta aniden gelişen şişme, ağrı ve cilt renginde değişikliklere neden olabilir. Bu durumlar hızlı tanı ve tedavi gerektirir.
HAMİLELİKTE AYAK ŞİŞMESİ NEDEN OLUR?
Gebelikte özellikle 6. aydan sonra görülen ayak ve bacak şişmeleri önemlidir. Bebeğin büyümesiyle birlikte rahmin baskısı, annenin ana toplardamarları ve lenf kanallarına etki eder. Bu da ödem oluşumunu kolaylaştırır. Ancak tek taraflı ya da aşırı şişmeler, preeklampsi gibi ciddi gebelik komplikasyonlarının belirtisi olabilir.
Karın ağrısı, baş ağrısı, görme bozukluğu ve idrara az çıkma gibi şikâyetler şişliğe eşlik ediyorsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
AYAK VE BACAK ŞİŞLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Şişliğin tedavisi, altta yatan nedene göre planlanır. Sistemik hastalıkların tedavisi önceliklidir. Venöz yetmezlik ya da pıhtı gibi damar hastalıklarında, kan sulandırıcı ve dolaşımı artıran ilaçlar gerekebilir. Bu ilaçlar yalnızca doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Basit ödem vakalarında yaşam tarzı değişiklikleri büyük fark yaratabilir. Tuz tüketiminin azaltılması, düzenli egzersiz, kilo kontrolü ve ayakları dinlendirme gibi önlemler şişliğin azalmasına yardımcı olur.