Avrupa, 2025 yazında yalnızca sıcak hava dalgalarıyla değil, tropikal hastalıkların yayılma riskiyle de karşı karşıya. Özellikle dang humması ve chikungunya, iklim değişikliği, artan seyahat trafiği ve sivrisinek popülasyonundaki artış nedeniyle kıtada giderek daha yaygın hale geliyor.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC), 2024’te Avrupa’da 1.436 Batı Nil virüsü ve 304 dang humması vakası görüldüğünü bildirdi. Özellikle İtalya, 238 vaka ile kıtanın en büyük dang salgınını yaşadı. Bu yaz ise Fransa’da yedi aktif chikungunya salgını görüldü. Bilim insanları, sivrisinek sezonunun normalden daha erken başladığına dikkat çekiyor.
Dang ve Chikungunya Avrupa’da yayılıyor
Dang humması, genellikle belirti göstermeyen ancak ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları gibi şikayetlerle kendini belli edebilen, bazen ise ölümcül olabilen bir hastalık. Chikungunya ise nadiren ölüme neden olsa da, uzun süren eklem ağrıları ile hastaları etkiliyor.
Çevre epidemiyoloğu Jan Semenza’ya göre bu hastalıkların Avrupa’da endemik hale gelmesi artık sadece zaman meselesi. 1990’larda yeni bir sivrisinek türü Avrupa’ya geldiğinde bir salgın için 25 yıl gerekiyordu. Bugün ise bu süre beş yılın altına indi. Bu, tropikal hastalıkların Avrupa’da yerleşik hale gelme sürecinin ciddi şekilde hızlandığını gösteriyor.
Uzmanlara göre sivrisinekleri tamamen ortadan kaldırmak mümkün değil, ancak bulaşmayı önleyici adımlar atılabilir. Özellikle havaalanları ve sınır geçiş noktalarında erken gözetim büyük önem taşıyor. DSÖ ve ECDC, enfekte yolcuların Avrupa’ya girişte sivrisineklerle temas etmeden izole edilmesini öneriyor.
İspanya, teknolojiyi devreye sokarak bir adım öne çıktı. Yapay zekâ destekli bir uygulama ile vatandaşlar, sivrisinek fotoğraflarını göndererek şüpheli türleri raporlayabiliyor. Bu sistem, 2023’ten bu yana 156 belediyede istilacı türlerin tespitine katkı sağladı.
ECDC ayrıca sivrisinek ısırıklarından korunmak için akşam ve sabah saatlerinde uzun kollu giysiler giyilmesini, böcek kovucu kullanılması gerektiğini ve riskli bölgelerden dönen yolcuların üç hafta boyunca bu önlemleri sürdürmesi gerektiğini vurguluyor.
Uzmanlar, tropikal hastalıkların artık Avrupa’da yalnızca istisnai olaylar olmadığını belirtiyor. Mevsimsel olarak görülen bu hastalıklar, iklim değişikliğiyle birlikte daha uzun süreli ve yaygın hale geliyor. Jan Semenza, “Bu hastalıkların Avrupa’da yerleşik hale gelmesi an meselesi. Sezon uzuyor ve daha fazla vaka göreceğiz,” diyerek uyarıda bulundu.
Avrupa’nın, Sahra altı Afrika ve Güney Amerika gibi bu hastalıklarla yıllardır mücadele eden bölgelerden ders alması gerektiği vurgulanıyor.
