"Yiyecek yere düştüyse, 5 saniye içinde alırsan bir şey olmaz" düşüncesi, pek çok kişinin uyguladığı günlük bir alışkanlık. Ancak bu kural, bilimsel açıdan geçerli değil. Araştırmalar, bakterilerin saniyeler içinde yüzeylerden yiyeceklere geçebildiğini ortaya koyuyor.
İddianın tarihi çok eskiye dayanıyor. Rivayete göre Cengiz Han, yere düşen yiyeceklerin 12 saate kadar yenebileceğini savunuyordu. Zamanla bu inanış, "5 saniye kuralı" adıyla birçok kültürde benimsendi. Ancak günümüzde bilim insanları bu kuralın doğruluğunu sorguluyor.
Bilim ne diyor?
2003 yılında Illinois Üniversitesi’nde stajyer olarak çalışan Jillian Clarke, 5 saniye kuralını E.coli bakterileriyle test etti. Deney sonuçlarına göre, bakteriler yalnızca 1 saniye içinde yiyeceklere bulaşabiliyordu. Clarke, bu çalışmasıyla 2004 Ig Nobel Ödülü'ne layık görüldü.
2007’de Clemson Üniversitesi’nde yapılan bir başka deneyde ise Salmonella bakterileriyle benzer sonuçlara ulaşıldı. Araştırmaya göre, yere düşen bir yiyeceğe 5 saniye içinde yaklaşık 8.000, 1 dakika sonra ise 80.000’e kadar bakteri bulaşabiliyor.
Bu deneyler, yüzeyin türüne bağlı olarak bulaşma miktarının değişse de, bakterilerin temas anında geçiş yapabildiğini gösteriyor.
Her yüzey riskli olabilir
Sadece yer değil; ellerimiz, cüzdanlarımız, telefonlarımız gibi sık kullanılan birçok yüzey milyonlarca bakteri taşıyor. Örneğin klozet kapağı gibi hijyenik olmadığı düşünülen yerlerde, santimetrekare başına yaklaşık 6.500 bakteri bulunabiliyor. Elimizdeki bakteri yoğunluğu da neredeyse aynı seviyede.
Soluduğumuz havanın her bir metreküpünde ortalama 1.6 milyon ila 40 milyon virüs, 860.000 ila 11 milyon bakteri olduğu da araştırmalarla sabit. Bu da, vücudumuzun sürekli olarak mikroplarla savaştığını gösteriyor.
Bağışıklık sistemi her zaman hazır değil
Her bakteri zararlı değildir; bazıları sindirim gibi yaşamsal süreçlerde bize yardımcı olur. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olduğunda, yere düşen yiyeceklerle bulaşan patojenler hastalıklara neden olabilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıflamış bireyler için bu risk daha yüksektir.
Sonuç olarak, 5 saniye kuralı bilimsel açıdan bir şehir efsanesidir. Hijyen açısından yere düşen yiyeceklerin tüketilmemesi önerilir.
