Günlük hayatta birçok kişi işlerine geç kalmak, görev sürelerini yanlış tahmin etmek ya da zamanın nasıl geçtiğini fark edememek gibi problemlerle karşılaşır. Çoğu zaman bu durum umursamazlık ya da motivasyon eksikliği olarak yorumlansa da, uzmanlara göre bunun arkasında "zaman körlüğü" adı verilen nörobilişsel bir bozukluk olabilir.
Zaman körlüğü, bireyin zamanı algılama, planlama ve yönetme becerilerinde aksaklık yaşamasıdır. Özellikle günlük görevler arasında geçiş yapma, belirli bir işin ne kadar süreceğini tahmin etme ya da zamanı planlama gibi becerilerde zorlanma şeklinde kendini gösterir. Bu durum, hem iş hayatında hem de özel yaşamda verimliliği ve ilişkileri ciddi şekilde etkileyebilir.
Hangi rahatsızlıklarla ilişkili?
Henry Ford Health bünyesinde çalışan psikiyatrist Dr. Mauran Sivananthan, zaman körlüğünün, beynin yürütücü işlevlerini etkileyen bir durum olduğunu ifade ediyor. Bu işlevler arasında plan yapma, odaklanma, problem çözme ve görevler arası geçiş gibi temel bilişsel beceriler bulunuyor.
Zaman körlüğü özellikle şu durumlarla ilişkilendiriliyor:
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
- Otizm Spektrum Bozukluğu (ASD)
- Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
- Travmatik Beyin Yaralanmaları
- Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları
- Parkinson Hastalığı
Her ne kadar DSM-5 gibi tanı rehberlerinde zaman körlüğü ayrı bir bozukluk olarak yer almasa da, DEHB kriterleri içerisinde zaman yönetimi sorunlarına yer verilmektedir.
Zaman körlüğü ile nasıl baş edilir?
Uzmanlara göre zaman körlüğüyle başa çıkmak için bazı stratejiler geliştirilebilir. Bunların başında zaman takibi için teknolojiden faydalanmak geliyor. Alarm kurmak, sayaç kullanmak, görsel hatırlatıcılar oluşturmak gibi yöntemler, zamanı fark etmekte güçlük çeken bireyler için oldukça faydalı olabilir.
Ayrıca şu yöntemler öneriliyor:
- Günlük rutine sadık kalmak
- Büyük işleri küçük adımlara bölmek
- Görevleri yapılandırılmış bir programa oturtmak
- Davranışsal terapi ve bilişsel destek yöntemleri kullanmak
- Özellikle DEHB’ye yönelik ilaç ve terapi kombinasyonları uygulamak
Alışkanlıklar geliştirmek, beynin zaman kavramını daha etkili biçimde yönetmesine yardımcı olabilir. Ayrıca profesyonel destek almak, zaman körlüğüyle başa çıkma sürecinde önemli bir rol oynar.
