Nöbetçi Eczaneler
Yerin binlerce kilometre altında simit şekline benzeyen bir yapı keşfedildi. Bu bulguların, Dünya’yı zararlı kozmik radyasyondan koruyan manyetik alanın işleyişi hakkında önemli ipuçları vermesi bekleniyor.
Manyetik Alanın Sırrını Çözebilecek Bir Keşif
Dünya’nın kabuğunun altında, yaklaşık 3 bin kilometre kalınlığında bir manto tabakası bulunuyor. Bu tabaka, gezegenin toplam hacminin yaklaşık yüzde 84’ünü oluşturuyor. Mantoya komşu olan çekirdek ise iki bölümden oluşuyor: Katı bir iç çekirdek ve onu çevreleyen sıvı bir dış çekirdek.
Bilim insanları, Dünya’nın derinliklerine inip doğrudan inceleme yapamasa da bu katmanlar hakkında sismik verilerden yararlanarak bilgi ediniyor. Avustralya Ulusal Üniversitesi’nden araştırmacılar, büyük depremler sırasında oluşan sismik dalgaları analiz etti. Ancak bu sefer, depremden saatler sonra ilerleyen dalgaları takip ederek farklı bir yaklaşım benimsediler.
Bu inceleme sonucunda, bilim insanları mantoyla çekirdeğin sınırına yakın bir bölgede sismik dalgaların yavaşladığını gözlemledi. Bulgularını Science Advances dergisinde yayımlayan ekip, dış çekirdekte dalgaların yavaşlamasına neden olan simit şeklinde bir yapı keşfetti. Matematikte bu tür şekillere “torus” adı veriliyor.
Araştırmacılar, bu yapının ekvatora paralel olarak uzandığını ve yalnızca düşük enlemlerde bulunduğunu belirledi. Makalenin ortak yazarı Prof. Hrvoje Tkalčić, “Bölge ekvator düzlemine paralel uzanıyor, düşük enlemlerle sınırlı ve donut şeklinde” dedi. Ayrıca, donutun kalınlığını tam olarak bilmeseler de çekirdek-manto sınırının birkaç yüz kilometre altına ulaştığını tespit ettiklerini ekledi.
Dış çekirdek, büyük ölçüde sıvı haldeki demir ve nikelden oluşuyor ve Dünya’yı kozmik radyasyondan koruyan manyetik alanı üretiyor. Bu manyetik alan, yaşamın devamı için kritik bir öneme sahip olduğundan, bilim insanları dış çekirdeğin yapısını daha iyi anlayarak, manyetik alanda meydana gelebilecek değişimleri öngörmeye çalışıyor.
Bu yeni bulgular, manyetik alan üzerindeki çalışmalar için önemli bir katkı sağlayabilir. Tkalčić, “Sıvı çekirdekteki düşük hız, bu bölgelerde yüksek yoğunlukta hafif kimyasal elementler bulunduğu ve bu elementlerin sismik dalgaların yavaşlamasına yol açtığı anlamına geliyor,” diyerek bulguların ilginç olduğunu belirtti. Bu hafif elementlerin, sıcaklık farklılıklarının yanı sıra dış çekirdekteki sıvının karışmasını sağladığını da ekledi.
Çalışmanın diğer yazarı Dr. Xiaolong Ma, bu yeni keşfin manyetik alanın arkasındaki mekanizma hakkında ipuçları verdiğini, ancak hala çözülmeyi bekleyen birçok gizem olduğunu söyledi.