Bu yardım, para, yiyecek, giyecek, barınma, eğitim veya diğer temel ihtiyaçları karşılamak için yapılabilir. Sadaka, özellikle İslam inancında önemli bir yer tutar ve Müslümanlar için Allah'a yakınlaşmayı, sevap kazanmayı ve yardımlaşmayı teşvik eden bir ibadet olarak kabul edilir.
Sadaka veren kişi, yardım etmeyi seçer ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmek istediği miktarı veya kaynağı belirler.
Sadaka verme işlemi tamamen gönüllülük esasına dayanır ve yardımın alıcısı genellikle bilinmez veya anonimdir. Sadaka, toplum içinde yardımlaşma ve dayanışma kültürünün bir parçası olarak görülür ve düşkün veya dezavantajlı insanlara destek sağlamak için kullanılır.
Sadaka, fakirler, yetimler, dul kadınlar, engelliler ve diğer zor durumda olan bireyler için önemli bir destek kaynağı olabilir. İnsanlar, sadaka vererek sevap kazandıklarına inanır ve bu nedenle pek çok kültür ve dinde sadaka verme geleneği vardır.
Sadaka Kimlere Verilir, Kimlere Verilmez?
Sadaka, Allah rızası gözetilerek, hiçbir karşılık, çıkar ya da kazanç beklenmeksizin elde edilmiş helal maldan verilmelidir. Sadaka verirken gösteriş ve kibirden uzak bir tutum ve yol tercih edilmelidir. Sadaka, doğrudan veya elden verilebildiği gibi kurum ve kuruluşlara yapılan bağışlar ile de verilebilir.
Her Müslüman, kendi ekonomik gücü doğrultusunda istediği kadar miktarı, istediği zaman bakmakla yükümlü olmadığı akrabaya, yoksullara, yetimlere, ihtiyaç sahibi öğrencilere, maddi durumu zorda olanlara verilebilir.
Müslüman kişi ayrıca, sadaka-i cariye olarak da bilinen sadaka çeşidiyle okul, cami, mescit, medrese, hastane, köprü, çeşme, su kuyusu, gibi kalıcı eser olarak devamlılığı olan inşaatları yapıp hayata kazandırarak da tüm Müslümanların hizmetine sunabilir.
Sadaka Çeşitleri Nelerdir?
Sadaka-ı Fıtr: Sadaka-ı Fıtr ramazan ayında verilen bir sadaka çeşidi olup belli kurallar dahilinde verilmektedir.Sadaka-ı Cariye: Sadaka-ı Cariye bir çeşit ölen kişi için verilen sadaka çeşididir. Kişinin öldükten sonra da amel defterini açık tutmaya yarayan sevaplarının yazılmaya devam ettiği bir sadakadır.
Farz Olan Sadaka: Esasında zekat ibadeti bu başlık altında ele alınmaktadır. Zira verilmesi dinen belirli ölçüler ile saptanmış zekat bu kısımda ele alınmaktadır.
Nafile Sadaka: Allah rızası için verilen bu sadaka çeşidinde belirli ölçü ve kıstas bulunmamaktadır. Sadece Allah için verilen ve miktarının önemli olmadığı cüzi miktarda verilse bile önemi olmayan kişinin gönlünden geçen sadaka çeşididir.
Sadaka ömrü uzatır mı?
Zira Peygamberimiz (sav) suyun ateşi söndürdüğü gibi, sadakanın da hataları söndürdüğü, ortadan kaldırdığını bildirmektedir. Yine hadis-i şeriflerde peygamberimiz “Sadaka belâyı def eder ve ömrü uzatır” (Heysemî, Mecmaü'z-Zevâid,3/63) olarak ifade etmektedir Allah rızası için infakın faziletini.
Fıtır sadakası kimlere verilebilir, kimlere verilemez?
Fıtır sadakası, kişinin bakmakla yükümlü olmadığı yoksul Müslümanlara verilir. Fıtır sadakası ve oruç fidyesini vermek durumunda olan kimsenin bunlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaması esastır. Zekât için de aynı kural geçerlidir. Bu sebeple bir kimse zekâtını, fıtır sadakasını ve fidyesini kendi usûl ve fürûuna veremez. (Usûl, bir kimsenin anası, babası, dede ve nineleri; fürûu ise; çocukları, torunları ve onların çocuklarıdır.) Ayrıca eşler de birbirlerine zekât, fitre ve fidye veremez.
Hanefîler'e göre aşağıda sayılanlara fitre verilmez:
a) Ana, baba, büyük anne ve büyük babalara,
b) Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara,
c) Eşine,
d) Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye,
e) Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa (Merğinânî, el-Hidâye, 2/223-228).
f) Şâfiîlere ve İmam Ebû Yûsuf’a göre fitre, Müslüman olmayana da verilemez (Mâverdî, el-Hâvî, 3/387; 10/519; Merğinânî, el-Hidâye, 2/223).
Zikredilenlerin dışındaki kardeş, teyze, dayı, amca, hala ve onların çocukları, gelin, damat, kayınpeder ve kayınvalide gibi akrabalar zengin değillerse kendilerine zekât, fitre ve fidye verilebilir (Zeylaî, Tebyîn, 1/301).
Sadaka Vermenin Fazileti Nedir?
Sadaka vermenin faziletleri ile ilgili gerek Kuran-ı Kerim’deki ayetler, gerekse Peygamber Efendimiz (S.A.V) bir Hadis-i Şerif’leriyle vurgulanmaktadır. Müslüman kişileri sadaka vermeye teşvik eden ayetler ve hadisler arasında dikkat çeken birkaç örnek şöyledir:
“Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir.” (Al-i İmran 92) “Şüphesiz ki sadaka veren erkeklerle sadaka veren kadınlar ve Allah’a güzel bir borç verenler var ya, (verdikleri) onlara kat kat ödenir. Ayrıca onlara çok değerli bir mükâfat da vardır.” (Hadid 18) Yine Peygamber Efendimizin (S.A.V) “Sadaka vermek malı eksiltmez. Kul başkalarının hatalarını bağışladıkça Allah da onun şerefini artırır. Kim Allah için alçak gönüllü davranırsa, Allah da onu yükseltir.” Hadis-i Şerif’leri de vardır.ü
ü
