Hakkında birçok belgesel ve kitabın yazıldığı cezaevi, Adalet Bakanlığına devredildiği 9 Mayıs 1988'den bir süre öncesine kadar ceza infaz kurumu olarak kullanıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 9 Temmuz 2021'de kenti ziyaretinde, "Geçmişte uzunca bir dönem adı zulümle, işkenceyle, insanlık dışı muameleyle anılan Diyarbakır Cezaevini yakında boşaltıyor ve kültür merkezi olarak sizlerin hizmetine sunuyoruz." açıklamasının ardından çalışmalar başlatıldı.
"Müze ve Kültür Alanı" olarak kullanılmak üzere 11 Ekim 2022'de Adalet Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolün ardından Kültür ve Turizm İl Müdürlüğüne devredilen Diyarbakır Cezaevinin tabelası 24 Ekim 2022'de indirildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca cezaevinin müzeye dönüştürülmesi için proje hazırlanmasına başlandı.
"1. grup korunması gereken kültür varlığı olarak tescillendi"Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, 49 bin 204 metrekarelik yerleşkede 5 bloktan oluşan cezaevinin ana bina, spor kompleksi, iş atölyeleri, açık futbol sahası ve müştemilattan oluştuğunu söyledi.
"Diyarbakır E Tipi Kapalı Ceza Evi kent hafızası, anı değeri bakımından ve yapısal özellikleriyle bir dönemin özelliğini yansıtması nedeniyle Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1. grup korunması gereken kültür varlığı olarak tescillendi." diyen Koç, Kültür ve Turizm Bakanlığının yatırım programı kapsamında Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünce 16 Mayıs 2023'te proje hizmet alımının gerçekleştirildiğini ve 12 Haziran'da da yer teslimi yapılarak çalışmalara başlandığını belirtti.
Koç, şu anda lazer tarama yöntemiyle belgeleme çalışmalarının sürdüğünü ifade ederek, bu çalışmalarla elde edilecek veriler neticesinde üç boyutlu küme bulutlarının oluşturulacağını, daha sonra ofis ortamında da özellikle korunacak olan mevcut yapıların rölöve ve restorasyon projelerinin oluşturulacağını kaydetti.
