İsrail’in İran’a yönelik saldırılarıyla tırmanan bölgesel gerilim, ABD’nin İran’daki nükleer tesisleri hedef almasıyla kritik bir noktaya taşındı. Bu gelişmelerin ardından gözler, küresel enerji ticaretinin can damarı konumundaki Hürmüz Boğazı’na çevrildi. İran Meclisi Ulusal Güvenlik Komisyonu’ndan gelen açıklamalarda, Hürmüz Boğazı’nın kapatılması gerektiği vurgulansa da, henüz resmi bir adım atılmış değil.
Ancak tansiyonun yükselmesi, bazı petrol tankerlerinin rotalarını değiştirmesine neden oldu. Veri takip platformu MarineTraffic’e göre, 20 Haziran akşamı itibarıyla en az altı büyük ham petrol tankeri, Hürmüz Boğazı’na yaklaşmadan rotasını değiştirdi.
Bunlar arasında Fujairah açıklarından yola çıkan Marie C tankeri, İngiltere bayraklı Kohzan Maru, Panama bayraklı Red Ruby ve Güney Kore çıkışlı South Loyalty öne çıkıyor. Bazı gemilerin yeniden boğaza yöneldiği, bazılarının ise Umman Körfezi’nde beklemeyi tercih ettiği gözlemleniyor.
Hürmüz Boğazı: Enerji arzının kilit noktası
Hürmüz Boğazı, günlük yaklaşık 20 milyon varil petrol ve petrol türevi ürünün taşındığı dünyanın en önemli deniz ticaret yollarından biri olarak biliniyor. Bu miktar, deniz yoluyla taşınan petrolün üçte birine ve dünya toplam petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 20’sine karşılık geliyor.
Boğazdan geçen sevkiyatların büyük bölümü Çin başta olmak üzere Asya pazarına ulaştırılıyor. İran’ın tüm petrol ihracatının yanı sıra, Irak’ın yüzde 85’i, Suudi Arabistan’ın yüzde 35’i ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin yüzde 20’si bu geçişe bağlı durumda.
Aynı zamanda Hürmüz Boğazı, küresel sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ticaretinde de önemli bir yere sahip. Katar’dan çıkan LNG sevkiyatının yüzde 87’si Asya’ya, yüzde 13’ü ise Avrupa’ya ulaştırılıyor. Bu yönüyle Hürmüz, sadece petrol değil, doğal gaz güvenliği açısından da stratejik önemde.
Küresel piyasalarda endişe hakim
Petrol arzının sekteye uğraması, enerji fiyatlarında sert dalgalanmalara yol açabilir. Özellikle jeopolitik risklerin yoğunlaştığı bu dönemde Hürmüz Boğazı’nın kapanması ihtimali, piyasalar tarafından yakından takip ediliyor. ABD, AB ve Asya ülkelerinin enerji arz güvenliği konusunda alternatif yolları devreye alması gündeme gelebilir.
Uzmanlar, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı tamamen kapatmasının bölge ve dünya ekonomisi açısından yıkıcı sonuçlar doğurabileceği uyarısında bulunuyor.
