Amyotrofik lateral skleroz (ALS), istemli kas hareketinin kontrolünden sorumlu sinir hücrelerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan nadir bir nörolojik hastalıktır.
ALS, çiğneme, yürüme ve konuşma gibi istemli kas hareketlerini etkiler. Bu hastalık ilerleyicidir ve belirtileri zaman içinde kötüleşme eğilimindedir. Ne yazık ki, günümüzde ALS hastalığını tamamen iyileştiren ya da ilerlemesini durduran bir tedavi seçeneği bulunmamakla birlikte, araştırmalar devam etmektedir.
ALS Belirtileri Nelerdir?
ALS'nin belirtileri bireyler arasında farklılık gösterebilir. Yavaşça ilerleyen bir hastalık olan ALS'nin erken belirtileri şunlar olabilir:
- Yürürken tökezleme,
- Eşyaları taşımada güçlük,
- Konuşmada bozulma,
- Yutma problemleri,
- Kaslarda kramplar ve sertlik.
ALS hastalığı genellikle bir eli veya bacağı etkileyerek başlar, ancak zamanla kontrol edilen kasların çoğunu etkiler. Hastalığın ilerlemesiyle birlikte kas güçsüzlüğü, kas kütlesinde azalma ve çiğneme ile yutma sorunları gibi daha ciddi belirtiler ortaya çıkar.
ALS Nedenleri Nelerdir?
ALS'nin tam nedeni net olarak bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin yanı sıra çeşitli diğer nedenlerle ilişkilendirilmiştir. Bazı olası nedenler şunlardır:
- Genetik mutasyonlar,
- Kimyasal dengesizlik,
- Düzensiz bağışıklık yanıtı,
- Protein birikimi.
Hastalığın %5 ila 10'u kalıtım yoluyla geçerken, diğer vakaların nedeni belirlenememektedir.
ALS Tanısı Nasıl Konulur?
ALS'nin erken dönemde teşhisi zordur ve belirtiler diğer nörolojik hastalıkları taklit edebilir. Tanıda kullanılan bazı testler şunlardır:
- Elektromiyogram (EMG),
- Sinir iletim çalışması,
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRG),
- Kan ve idrar testleri,
- Lomber ponksiyon.
ALS Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
ALS tedavisi hastalığın iyileştirilmesine yönelik değil, belirtilerin yönetimine odaklanır. Tedavi, ilerlemeyi yavaşlatabilir ve yaşam kalitesini artırabilir. Tedavi yöntemleri arasında şunlar bulunmaktadır:
- İlaç tedavisi (Riluzole, Edaravone),
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon,
- Konuşma terapisi,
- Beslenme takviyeleri,
- Psikolojik ve sosyal destek.
ALS ile yaşamak karmaşık bir süreçtir ve multidisipliner bir ekip tarafından yönetilmelidir. Bu, hastanın yaşam kalitesini artırabilir ve hayatta kalma süresini uzatabilir.
