Türkiye’de yılın ilk yarısında 98 bin 735 yerli sınai mülkiyet hakkı başvurusu yapıldı. Bu başvuruların 3 bin 538’i patent, 1.640’ı faydalı model, 75 bin 577’si marka, 17 bin 820’si tasarım ve 160’ı coğrafi işaretlerden oluştu.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), fikri mülkiyet haklarının korunması ve geliştirilmesi ile ulusal inovasyon ekosisteminin güçlendirilmesi için çalışmalarını sürdürüyor. Dijitalleşme, yapay zeka destekli süreçler ve yeni hizmet modelleriyle güçlendirilen başvuru ve tescil mekanizmaları, Türkiye’nin hem ulusal hem uluslararası platformlarda rekabet gücünü artırıyor.
AA muhabiri, patent başvuruları ve tescil sürecine dair merak edilenleri 10 soruda derledi:
1. Patent başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Başvurular, TÜRKPATENT’in Elektronik Başvuru Sistemi (EPATS) üzerinden e-Devlet şifresi, elektronik imza, mobil imza veya internet bankacılığı ile yapılabiliyor. Gerçek ve tüzel kişiler, Patent ve Marka vekilleri aracılığıyla da başvuru yapabilir.
2. Türkiye’de patentler ne kadar sürede tescil edilir?
İncelemeli patentlerde tescil süresi 2-4 yıl arasında değişiyor. Araştırma talepleri normalde 18 ay sürerken, 2024’te başlatılan Acil Patent Araştırma Hizmeti ile süre ortalama 30 güne düştü. Tescil süreçleri 2023’te ortalama 36 ay iken, 2025’in ilk 8 ayında 25 aya geriledi.
3. Patent başvuru maliyeti nedir?
Başvuru ücreti 520 TL, araştırma ve inceleme ücreti gerçek kişiler için 2.020 TL, tüzel kişiler için 4.130 TL olarak belirlendi.
4. Dünya genelinde patent başvuru ücretleri ne kadar?
Avrupa Patent Ofisi: 6.800 avro, Almanya: 760 avro, ABD: 2.000 dolar, Çin: yaklaşık 35.000 TL, Rusya: 7.000 TL, İspanya: 1.040 avro.
5. Patent koruma süresi ne kadar?
Patentler başvuru tarihinden itibaren 20 yıl, faydalı modeller ise 10 yıl korunuyor. Bu süre uzatılamıyor.
6. Patent hakkı nasıl sona erer?
Koruma süresinin dolması, sahibin vazgeçmesi veya yıllık ücretlerin ödenmemesi durumunda patent hakkı sona erer.
7. Patent hakkı devredilebilir mi?
Evet, gerekli belgelerle EPATS üzerinden Kuruma başvuru yapılarak patent devri gerçekleştirilebilir ve sicile kaydedilir.
8. Hangi alanlarda başvurular öne çıkıyor?
Başvuruların çoğu sağlık alanında, ardından güvenlik ve çevre odaklı buluşlarda yoğunlaşıyor. Gündelik yaşamı kolaylaştıran icatlar da dikkat çekiyor.
9. Patent sahibi hangi haklara sahip olur?
Patent hakkı, pazarlama ve rekabet avantajı, yasaklama, lisans verme, devretme, uluslararası koruma ve ticari tekel olma haklarını sağlıyor.
10. Türkiye uluslararası alanda kaçıncı sırada?
WIPO’nun raporuna göre Türkiye, dünya genelinde patent alanında 9., yerli patent başvurularında ise 12. sırada yer alıyor.
TÜRKPATENT ile TÜBİTAK işbirliğiyle yürütülen dijital dönüşüm projesi kapsamında, yapay zeka ve otomasyonun gelecekte patent süreçlerinde daha etkin kullanılması hedefleniyor.
