Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sorumluluğunda ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonuyla yürütülen 5. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi, Svalbard Adası ve çevresinde gerçekleştirildi. Araştırmada mikroplastikler, deniz ekosistemindeki değişimler ve nadir görülen Sei balinalarının Arktik’te ortaya çıkışı kayıt altına alındı.
Bilim insanları, deniz buzlarının erimesinin canlı yaşamını nasıl etkilediğini ve mikroplastiklerin ekosistemde kirletici taşıyıcı rolünü araştırdı. Özellikle iklim değişikliğinin balinaların göç yollarını değiştirdiği gözlemlendi.
"Sei Balinalarını Görmeyi Beklemiyorduk"
Sefer katılımcısı ve İstanbul Üniversitesi doktora öğrencisi Güldehan Deryal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, küresel iklim değişikliğinin hayvanların yaşam alanlarını değiştirdiğini vurguladı:
"Artık yaşayamadıkları sulardan çıkıp başka sulara göç etme isteğindeler. Sei balinalarını görmeyi biz de beklemiyorduk. Ancak buzulların hızla eridiğini, fiyortların içine girerken buzul parçalarının düştüğünü net şekilde gözlemledik."
Deryal, seferde üç proje yürüttüklerini belirtti:
Fitoplanktonların toksin üretim süreçleri,
Svalbard çevresinde artan turizmin gemi boyar maddelerinin suya etkisi,
Mikroplastiklerin organik kirleticiler üzerindeki rolü.
Mikroplastikler: Kirliliğin Taşıyıcısı
Deryal, mikroplastiklerin sadece çevresel bir kirlilik olmadığını, aynı zamanda bir vektör gibi farklı kirleticileri taşımada rol oynadığını ifade etti. Bu çalışmanın Türkiye adına uluslararası literatüre önemli katkılar sağlayacağını söyledi:
"Mikroplastikler üzerlerine tutundukları ilaç etken maddeleri, hormonlar ve ağrı kesiciler gibi kirleticilerle canlı yaşamı için büyük bir tehdit oluşturuyor."
"Deniz Buzlarının Erimesi Ekosistemi Etkiliyor"
Sefer Bilimden Sorumlu Lider Yardımcısı Doç. Dr. Erhan Arslan, deniz buzlarının erimesinin ekosistemi doğrudan etkilediğini belirterek şunları kaydetti:
"Buzullar eridiğinde altındaki toprağı da denize aktarıyor. Araştırmacılarımız mikroplastikler, eDNA ve pigment ölçümleriyle bu sürecin etkilerini gözlemledi."
Karadeniz Teknik Üniversitesinden Doç. Dr. Rafet Çağrı Öztürk ise yürüttükleri eDNA projesiyle, su örneklerinden balina ve mors gibi deniz memelilerinin varlığını tespit etmeye çalıştıklarını aktardı. Aynı zamanda deniz suyunda mikroplastik kirliliğinin mekansal dağılımını incelediklerini belirtti.
