STAGFLASYON

                Son günlerde birkaç yerde denk geldim, gerek dost sohbetlerinde gerekse sosyal medyada dikkatimi çekti aslında, STAGFLASYON konuşuluyor. Neden bilmem ama insanlarda bir stagflasyon endişesi oluşmuş. Bende merak ettim, acaba korkunun altında bilgi var mı diye? Zira korkunun kaynağı bilinmezliktir, belirsizliktir. Bilmediğimiz şeyden korkarız öyle değil mi?  Eğer bilgili olduğumuz bir konu hakkında sonuçlarını öngörerek endişeye kapılıyorsak, işte o endişe yer bitirir bizi ve korkudan ziyade bir beklenti bir sonuç olduğu içinde başımıza gelir mutlaka. Her neyse, işte tamda bu sebeple Stagflasyon nedir, stagflasyon halleri nelerdir, nasıl oluşur vs. kısaca değinmek ve bilgilendirici bir yazı ile sizlerle paylaşmak istedim.

                Stagflasyon Durgunluk ve şişkinlik anlamına gelir yani bundan da anlayacağımız gibi Resesyon(durgunluk) ve Enflasyon(şişkinlik) durumlarının aynı anda görülmesi ile oluşan durumun tanımıdır. Detaya girmeden önce resesyon ve Enflasyon durumlarını izah etmeye çalışalım. Bu arada durum diyorum çünkü tüm bu ifadeler ekonomide belirli bir durumu göstermektedir.

                Resesyon            : Durgunluk olarak tanımlanabilir, yani ekonomilerdeki durgunluğu ifade eder. Resesyon dönemlerinde ekonomik büyüme durur, hatta negatif değer alabilir. Resesyondan söz edebilmek için belirli koşulların yerine gelmiş olması gerekiyor. Çoğu zaman ve pek çok ekonomiste göre iki çeyreklik dönemde arka arkaya devam eden ekonomik daralma resesyon olarak tanımlanabilir. Aslında Gayri safi Yurtiçi Hasılada ki küçülmeyi de resesyon olarak adlandırabiliriz. Zira ekonomik büyüme hızının nüfus artış hızından yüksek olması gerekmektedir. Aksi halde kişi başına milli gelir de azalır. Peki, resesyona sebep olan olgular nelerdir?

• Ekonomik büyüme hızının nüfus artış hızından az olması,
• İşsizlikte artış,
• Kişi başına düşen milli gelirdeki azalma,
• Sebepleri ne olursa olsun üretim azalması,
• Ekonomik faaliyetlerde gerileme,

Resesyon ile mücadelede, ekonomik faaliyetleri düşürücü etkileri ortadan kaldırmak, Kamu harcamalarını artırmak ve vergi azaltıcı muafiyetler vb. gibi tedbirler ile ekonomi canlı tutulmaya çalışılır.

Çok önemli not, “ resesyon hali süreklilik arz etmeye başlarsa bu ekonomik çöküş demektir.”

                Enflasyon            : Genel bir tanım olarak fiyatlardaki sürekli artışı ifade eder. Dikkat edeceğimiz husus, tek bir fiyat ya da gruptan bahsedilmez, fiyatlar genel seviyesi önemlidir ve baz alınmalıdır. Diğer bir husus ise artışın sürekli hale gelmesidir.

Peki, enflasyon bize ne yapar? Bireysel olarak enflasyon, dolaptaki peynirimizi sürekli kemiren bir fare gibidir. Gelirimizin satınalma gücünü düşürür yani gelir kaybı yaşamamıza sebep olur.

Her gün cüzdanlarımızdan birkaç lira eksildiğini farz edin ne kadarda sinir bozucu olurdu…

                Enflasyon konusu çok ciddiye alınmalıdır, yüzeysel yaklaşımlar ile bertaraf edilemez. Yönetilemediği takdirde ekonomilerde büyük tahribatlar yaratır. Elbette ki bu tahribatlar ve özellikle gelir kayıpları, beraberinde sosyal sorunları da getirecektir.

Devletler enflasyon ile mücadelede faiz silahını kullanırlar. Rasyonel davranış genelde faiz artışları ile harcamaları kısmak ve tasarruf artırıcı etki oluşturmaktır. Elbette ki faz en hızlı etkiyi verir ama uzun süreli çözüme tek başına ulaştıramaz. Faiz sonrası adım da yapısal önlemler devreye girmeli ve enflasyona sebep olan unsurlar ortadan kaldırılmalıdır.  Faiz kontrolü önemlidir, dikkat etmek gerekir.

Enflasyon konusu ile ilgili olarak ileride daha detaylı bir paylaşım hazırlarız ama şimdilik temel düzeyde bilgi yeterli.

                Dikkat ettiniz mi bilmiyorum, resesyon ile mücadele ederken enflasyonu artıcı etki yaratacak tedbirlere başvuruyorken, enflasyon ile mücadelede bunun tam tersini yapmak icap ediyor.

Şimdi, her ikisinin de aynı anda görüldüğü duruma yani, ekonomilerde enflasyon ve resesyonun aynı anda görülmesi durumuna stagflasyon deniyor. Şimdi daha iyi anlaşılıyor değil mi, Stagflasyonu yönetmek ne kadar zor ve nasıl ince bir denge kurmak gerekli, Aşağısı sakal yukarısı bıyık misali…

                İşte bu yüzden stagflasyon tehlikelidir ve korkutucudur. 

                Stagflasyon dönemlerinde, fiyatlar hızla yükselirken,

• İşsizlik artar,
• Ekonomik büyüme durur hatta gerileyebilir. Sağlıklı bir ekonomik büyüme yaratılamaz.
• Fiyatlar genel seviyesi hızla yükselir.
• Ekonomik faaliyetlerde durgunluk başlar
• İthalat rakamları yukarı ivmelenir ve ihracatta gerileme başlar.

Stagflasyon ile mücadele ederken birbirine ters iki unsur ile aynı anda mücadele etmek gerekiyor.  Bu gerçekten de zor bir iş fakat zaman ve doğru adımlar ile birlikte yavaşlatılabilir ve önüne geçilebilir bir durumdur. Burada öncelikle enflasyon kontrol altına alınmaya çalışılmalıdır, açıkçası enflasyon kontrol altına alınamaz ise hiçbir şekilde çözüme de ulaşılamaz. Bununla birlikte yavaş yavaş ekonomik canlanmayı tetikleyecek adımlar atılmalıdır. Yani resesyon ile mücadele adımları gelmelidir.  Ekonomik paketler ve politikalar uygulamaya geçilmelidir. Şüphesiz ki enflasyon ile mücadele ederken bir taraftan da ekonomik politikaları uygulayabilmek hiç kolay olmayacak ve zaman alacaktır. Bu bir süreçtir ve sabır-disiplin ister.

Pandemi sürecinde yaşanan istihdam kaybı, tedarik zincirindeki bozulma, arz azalması ve parasal genişleme gibi etkiler sonrasında pandemiden çıkmaya başladığımız şu dönemde yaşanan jeopolitik gerginliklerin özellikle enerji ve gıda fiyatlarında ki artış ile oluşturduğu enflasyonist baskı artık devletleri istihdam dengesini sağlayamadan sıkı para politikaları uygulamaya itti.

İşte tüm bu durumlar şüphesiz ki küresel olduğu gibi Türkiye’de de resesyon beklentisini artırıyor. Bunun üzerine birde yine küresel düzeyde olduğu gibi ülkemizde de yaşanan ve önü alınamayan enflasyon var.  Şimdi bir Stagflasyon endişesi duymalı mıyız bunun yorumunu size bırakıyorum.

Enseyi karartmak yok, her şey güzel olacak.

Sağlıcakla kalınız.