MERKEZ BANKASI’NIN ALDIĞI KARARLAR

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası geçen haftaki toplantısında faizle alakalı 2022 yılında yaptığı üst üste yaptığı toplantıda faizi her ay sabit tutmuştu, bu ayda sabit tuttu; yüzde 14’te. Lakin jeopolitik, jeostratejik, jeoekonomik risklerin arttığına da dikkat çekmiş oldu. Makro ihtiyati politikaya devamlılık mesajı vermiş oldu.

Diğer taraftan hemen akabinde yakın zamanda yine Merkez Bankası tarafından bir ihracat genelgesi yayımladı. İhracatçıların Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na satacağı döviz satışında oran yüzde 25’ti. Pazartesi gününden itibaren bu oranın yüzde 40 olacağı ifade ediliyor, eski oran yüzde 25’ti. Mal ihracatında bu yüzde 40’a çıkarılmıştı şimdi hizmet ihracatından elde edilecek döviz gelirleri içinde yüzde 40 a çıkarıldı. Merkez Bankası yayınladığı ihracat genelgesi kapsamında ihracat bedellerinin yurda getirilmesinde usul ve esasları tekrar ayrıntılarıyla belirlemiş oldu. Bu bedeller bankaca merkez bankası tarafından ilan edilen ve işlem günü için geçerli döviz alış kuru üzerinden aynı gün Merkez Bankası’na satılacak ve Merkez Bankası’nın banka nezdindeki hesabına aktarılacak. Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya Türk parası olarak, lira olarak ödenecek. Bu uygulama yüzde 25 ile mal ihracatından gelen dövizler üzerinden başlayarak yüzde 40’a çıkarılmıştı. Şimdi hizmet ihracatı gelirlerinin de yüzde 40’nın merkez bankasına bozdurulup TL dönüşüm kararı alınmış oldu. Yani turizmden gelir sağlayanlarda elde ettikleri gelirlerin yüzde 40’ına merkez bankasına döviz olarak aktarıp TL karşılığını alacaklar.

Burada hangi dövizlerden bahsediyoruz. Tüm dünyadaki kullanan dövizlerden bahsetmiyoruz. Konvertibl dövizler yani dolar, Euro, Sterlin cinsinden dövizleri kastediyoruz diğer dövizler kapsama dahil değil. Merkez Bankası burada hem rezervlerini güçlendirmek hem de liralaşma stratejisi kapsamında adımlar atıyor. Küresel ortamdaki jeopolitik ve jeostratejik risklerin devamlılığının farkında olduğu için bu tür adımlar atma zorunluluğunda hissediyor kendisini. Biz de gerek enflasyon gerek diğer riskler olarak etkilenmeye ülke olarak devam ediyoruz. Malumunuz sadece pandemi değil, Rusya-Ukrayna hadisesi ve tedarik zincirini bozan bir kısım negatif dışsal yansımalar devam ettikçe, enerji fiyatları ve arz şokları minimize edilmedikçe benzeri uygulamalar devam edebilir. Merkez Bankası bu adımlarla stabil hale geldiği diyebileceğimiz döviz kurlarını da uzun vadeli kontrol etme gayretinde olurken rezervleri de arttırma gayretinde. Yani elini güçlendirmek istiyor.

Kur korumalı mevduat hesapları da bu el güçlendirmesinin piyasadaki liralaşma ve dövizi kontrol stratejisinin bir adımıydı. Şu anda 750 milyar TL yani 50 milyar doları aşan bir mevduatın orada toplandığını görüyoruz. Bu arada hem ihracatçı firmalarımızın hem mal ihracatçısı hem hizmet ihracatçısı anlamında kastediyorum hem ihracatçı firmalarımızın hem yabancı sermayenin ürkütülmemesi burada önemli bir husus. Bu kararla ilgili benzer bir karar yakın zamanda Rusya Ruble ile alakalı. Malumunuz ve dünyadaki tepki kendisine doğru yönelince ne yapmıştı bir adım olarak yüzde 80 yapmıştı mesela bu benzeri oranı. Tabi bu normal bir oran değil yüzde 80 anlamında. Dediğim gibi burada hem ihracatçı firmaların hem yabancı sermayenin ürkütülmeden bu adımların atılması gerekiyor.