Tip 2 diyabetin kontrolünde beslenme düzeni önemli bir yer tutuyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar, kalori kısıtlamasına dayalı “oruç benzeri diyetlerin” bu hastalığın yönetiminde etkili bir alternatif sunduğunu gösteriyor.
DİYABET VE BESLENME ARASINDAKİ BAĞLANTI
Tip 2 diyabet genellikle yaşam tarzıyla ilişkilendiriliyor. Bu hastalığın yönetiminde temel hedef, kan şekeri düzeylerini dengelemek ve komplikasyon riskini azaltmak oluyor. Diyet değişiklikleri, özellikle kalori kontrolü ve düzenli öğün planlaması sayesinde hastalığın gerilemesini (remisyon) destekliyor.
Oruç benzeri diyetler, belirli zaman aralıklarında kalori tüketimini sınırlandırmayı esas alıyor. Yapılan bazı çalışmalar, bu yöntemin diyabet semptomlarını hafifletmede etkili olduğunu gösterdi.
ARAŞTIRMA BULGULARI NE SÖYLÜYOR?
Önceki bir randomize kontrollü çalışma, ayda beş gün uygulanan düşük kalorili bir oruç benzeri diyetin kan şekeri seviyelerini düşürdüğünü ve bazı hastalarda ilaç ihtiyacını azalttığını gösterdi.
Yeni bir çalışmada ise aynı diyet protokolünün gerçek yaşam koşullarında da benzer sonuçlar verdiği bildiriliyor. Bu bulgular, oruç benzeri diyetin klinik dışı ortamlarda da uygulanabilir olduğunu ortaya koyuyor.
TİP 2 DİYABETİN YAYGINLIĞI ARTIYOR
Türkiye’de erişkin nüfusta (20 yaş ve üzeri) diyabet görülme oranı %14 ila %17 arasında değişiyor. Bu oran, yaklaşık 9 ila 11 milyon yetişkinin diyabetle yaşadığını gösteriyor. Vakaların %90 ila %95’ini tip 2 diyabet oluşturuyor.
Dikkat çeken bir diğer veri ise, diyabetli bireylerin yaklaşık %40’ının hastalığından haberdar olmaması. Özellikle tanı almamış hastaların fazlalığı, erken teşhisin önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Çocuk ve gençlerde görülen tip 1 diyabet oranı da artış gösteriyor ancak toplam içindeki payı görece daha düşük kalıyor.
ORUÇ BENZERİ DİYET NASIL UYGULANIYOR?
Oruç benzeri diyetler, yemek yeme ve kalori kısıtlaması dönemlerinin dönüşümlü olduğu bir yapıya sahip oluyor. Uzun süreli kalori kısıtlamasına göre daha uygulanabilir bir alternatif sunuyor.
Yapılan araştırmalar, ayda beş gün boyunca kalori alımını ciddi şekilde sınırlayan bu yöntemin; kan şekeri kontrolünü artırdığını, kilo kaybını desteklediğini ve diyabet ilaçlarına olan bağımlılığı azalttığını gösterdi.
Bu özel diyet programı, beslenme teknolojileri geliştiren L-Nutra adlı şirket tarafından tasarlanıyor. Şirketin baş medikal sorumlusu ve endokrinoloji uzmanı Dr. William Hsu, Medical News Today’e yaptığı açıklamada, “Bu program, doktor gözetimi ve diyetisyen desteğiyle uygulandığında güvenli ve etkili oluyor” ifadesini kullanıyor.
Bu sonuçlar, 20 Haziran 2025’te Amerikan Diyabet Derneği’nin 85. Bilimsel Oturumları’nda sunuldu. Ancak henüz hakemli bir bilimsel yayında yayımlanmadı.
ORUÇ DİYETLERİ VÜCUTTA NASIL ETKİ GÖSTERİYOR?
Tip 2 diyabet tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri, egzersiz ve medikal destek birlikte değerlendiriliyor. Özellikle beslenme düzeni ve fiziksel aktivite, kan şekeri seviyelerinin düşürülmesinde önemli katkı sağlıyor.
Metformin ve GLP-1 agonistleri gibi ilaçlar semptomları kontrol altında tutarken, yalnızca yaşam tarzı değişiklikleriyle hastalık bazı bireylerde gerileme gösteriyor.
Günlük kalori kısıtlaması kısa vadede etkili olurken, uzun vadede bu tür bir diyete bağlı kalmak zorlaşıyor. Vücut, uzun süreli kalori eksikliğine metabolizmayı yavaşlatarak tepki veriyor ve bu da kilo kaybının sürdürülebilirliğini zorluyor.
Bu nedenle geliştirilen oruç temelli yaklaşımlar, daha sürdürülebilir sonuçlar elde etmeyi mümkün kılıyor.
HÜCRESEL VE METABOLİK FAYDALAR
Oruç uygulamaları, hücre düzeyinde stres yanıtlarını aktive ediyor ve inflamasyonu azaltıyor. Bu süreç, oksidatif hasarın önlenmesine ve metabolik sağlığın korunmasına katkı sağlıyor.
Genel olarak oruç diyetleri iki temel kategoride uygulanıyor:
- Aralıklı Oruç (Intermittent Fasting): Gün içinde belirli saatler arasında kalori alımına izin veriyor.
- Periyodik Oruç (Periodic Fasting): Haftalık veya aylık olarak belirlenen günlerde kalori tüketimini kısıtlıyor.
Oruç benzeri diyet, periyodik oruç kategorisinde yer alıyor ve genellikle ayda dört ila yedi gün süresince enerji alımını azaltıyor. Bu yöntem, tamamen aç kalmayı gerektiren klasik su orucunun faydalarını taklit edecek şekilde tasarlanıyor.
