Dünya okyanusları, 2023 yılında benzeri görülmemiş bir sıcaklık artışına sahne oldu. Küresel ölçekte yaşanan deniz ısı dalgaları, yalnızca birkaç haftalık geçici olaylar olmaktan çıkıp 1 yıldan fazla süren ve okyanus yüzeyinin yüzde 96’sını etkileyen kalıcı bir duruma dönüştü. Bu durum, bilim insanlarını, “okyanusların artık geri dönüşü olmayan bir değişim sürecine girdiği” yönünde endişelendirdi.
New South Wales Üniversitesi’nden iklim araştırmacısı Alex Sen Gupta, bu artışta küresel ısınma ve 2023’te etkili olan El Nino’nun rolünü vurguladı. Ancak araştırmacılar, bu faktörlerin tek başına 2023’te yaşanan sıçramanın boyutunu açıklamakta yetersiz olduğunu belirtti.
Okyanusların ısınmasının arkasında ne var?
Çin, ABD ve Tayland’dan bilim insanlarının yürüttüğü araştırma, daha fazla güneş ışığının denizlere ulaşmasına yol açan bulut örtüsü azalması, zayıf rüzgarların buharlaşmayla oluşan soğumayı azaltması ve değişen okyanus akıntılarının sıcaklık artışına katkı sağladığını ortaya koydu.
Çalışma, bu etkilerin neden aynı anda ortaya çıktığını açıklayamasa da, okyanus ısınmasının mekaniğini anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Araştırmacılar, dünya okyanuslarının kalıcı olarak daha sıcak bir duruma geçmiş olabileceği uyarısında bulundu.
Çin’deki Güney Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden Zhenzhong Zeng, verilerin “okyanuslardaki ısının katlanarak arttığını” gösterdiğini belirterek, mevcut iklim modellerinin bu durumu öngörmediğine dikkat çekti.
Deniz ve kara ekosistemleri için büyük tehdit
Okyanusların ısınması yalnızca deniz ekosistemleri için değil, karadaki yaşam için de ciddi sonuçlar doğurabilir. Mercan resiflerinin yok olması, okyanusların karbon tutma kapasitesini düşürerek daha fazla küresel ısınmaya yol açabilir. Ayrıca, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği gibi sektörler de büyük risk altında.
Karada ise deniz meltemleri sıcak havayı iç kesimlere taşıyarak daha yoğun kuraklıklara, orman yangınlarına ve aşırı sıcak hava dalgalarına yol açabilir. 2023 yılında 6 binden fazla kişinin ölümüne neden olan Daniel Fırtınası, bu etkinin dramatik bir örneği oldu.
Bilim insanlarından uyarı: "Hazırlık şart"
Uzmanlar, bu durumun iklim krizinin hızlandığının somut bir göstergesi olabileceğini belirtiyor. Avustralya’daki Tazmanya Üniversitesi’nden Neil Holbrook, “Gelecek yıl okyanus sıcaklıklarının normale dönüp dönmeyeceğini bilmiyoruz” diyerek dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.
Avustralya CSIRO İklim Lideri Jaci Brown ise, “Sera gazı emisyonlarını acilen azaltmamızın yanı sıra, okyanus sıcaklıklarını ölçmeye ve modellemeye devam etmemiz kritik. Aksi takdirde, hazırlıksız bir şekilde gelecekteki gıda, sağlık ve güvenlik krizlerine sürükleniriz” ifadelerini kullandı.
