Her yıl yüzlerce insanın suda boğularak hayatını kaybetmesine neden olan çeken akıntılar (rip akıntı) konusunda Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Coğrafya Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ali Uzun, önemli bilgiler paylaştı.
Rip Akıntısı Nedir?
Rip akıntısı, sığ kıyılarda görülen ve kıyıdan açığa doğru hızlı bir şekilde hareket eden kısa süreli akıntı çeşididir. Akıntının genişliği 8-30 metre, uzunluğu 70-300 metre ve süresi 40 saniye ile 3 dakika arasında değişir. Akıntının hızı ise saniyede 1-2 metre kadardır, ancak bu hız daha yavaş veya daha hızlı da olabilir. Bu akıntıya karşı yüzmek, olimpik yüzücüler için bile zordur ve akıntıya kapılanlar genellikle açığa doğru sürüklenirler. Bu yüzden rip akıntısına "çeken akıntı" da denir.
Rip Akıntısı Neden ve Nasıl Oluşur?
Rip akıntısı, kıyının arazi yapısı ve rüzgarlı hava şartlarına bağlı olarak oluşan sık dalgaların etkisiyle meydana gelir. Açık denizde birbirine paralel olarak ilerleyen dalgalar, kıyıdaki kayalıklara veya mendireklere çarptıklarında ileri doğru savrulan sular kıyıya yığılır. Kıyıya yığılan sular, yer çekiminin etkisiyle kıyının en alçak kesiminden veya ön kıyı setlerindeki yarıklardan açığa doğru dönerek rip akıntılarını oluşturur.
Rip akıntıları Türkiye'nin özellikle Karadeniz kıyılarında sıkça görülse de, diğer denizlerde de kayalık kıyılar, mendirek yakınları ve kumsallarda deniz altında oluşan ön kıyı setlerindeki gediklerde de meydana gelir.
Rip Akıntısını Tanıma
Rip akıntıları, eğitimli gözlemciler tarafından zemindeki kumları karıştırarak bulanık bir görüntü kazanmasıyla tanınabilir. Ancak eğitimsiz kişilerin rip akıntılarını tanıması zordur. Kıyıdan açığa doğru ilerleyen rip akıntıları, karaya doğru ilerleyen dalgaları keserek daha sakin bir su yüzeyi oluştururlar ve bu sakin görünüşe aldanan yüzücüler bir anda akıntının içinde bulurlar kendilerini.
Rip Akıntısına Kapılan Yüzücüler Ne Yapmalıdır?
Prof. Dr. Ali Uzun, "Akıntıya kapılanlar sakin olmalı, su üstünde kalmalı ve mümkünse karaya değil, yanlara doğru yüzmelidir. Akıntı 2-3 dakika sonra sona erecektir, bu yüzden yüzücü karaya doğru güvenle yüzebilir. Ayrıca, kıyıdaki kişilerden yardım isteyebilir ya da durumu fark eden cankurtaranlar yardım edebilir." dedi.
Güvenli Yüzme Alanları
Plaj güvenliğinin (sarı-kırmızı bayrak) tescil edildiği plajlardan denize girilmelidir. Bu plajlarda cankurtaranlar hizmet verir ve genellikle açık deniz tarafında şamandıralara bağlı güvenlik şeritleri bulunur. Akıntıya kapılanların bir kısmı bu şeritlere tutunarak kurtulabilir. Rüzgarlı ve dalgalı havalarda denize girilmemeli, yetkililerin uyarıları dikkate alınmalıdır. Yalnız yüzülmemeli, özellikle çocuklar yüzme bilenlerin ve ebeveynlerinin yanında denize girmelidir.
Eğitim ve Bilinçlenme
Rip akıntılarına bağlı ölümlerin azaltılmasında eğitimin önemi büyüktür. İlköğretim seviyesinden itibaren yüzme eğitimi verilmesi ve bu eğitim sırasında rip akıntılarının özellikleri, yakalanıldığında nasıl davranılması gerektiği, plaj bayraklarının anlamları ve ilk yardım eğitimi gibi bilgilerin verilmesi hayati önem taşır.
Rip akıntıları, doğru bilgi ve bilinçle kontrol altına alınabilir ve hayat kurtarılabilir. Bu nedenle vatandaşların eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi son derece önemlidir.
