COVID-19’u atlattıktan sonra bazı kişilerde haftalarca hatta aylarca süren sağlık sorunları ortaya çıkabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bu tabloyu “Post-COVID-19 condition (PCC)” olarak tanımlasa da kamuoyunda en yaygın kullanılan ifade uzun COVID. Bu durumdan etkilenen bireylerde beyin sisi, kronik yorgunluk, nefes darlığı, uyku sorunları ve kas-iskelet ağrıları sık görülüyor. Uzun COVID, yalnızca bireylerin yaşam kalitesini değil, aynı zamanda sağlık sistemlerini de zorlayan önemli bir sorun olarak öne çıkıyor.
YENİ ARAŞTIRMA METFORMİNİN UZUN COVID RİSKİNİ AZALTTIĞINI GÖSTERİYOR
Clinical Infectious Diseases dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, obezite ya da fazla kilolu bireylerde metformin kullanımının uzun COVID riskini ciddi oranda düşürebileceğini ortaya koydu. Araştırmada, COVID-19 tanısından sonraki 90 gün içinde metformin kullanmaya başlayanlarda uzun COVID gelişme riski %64 oranında daha düşük bulundu.
Halihazırda tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan metformin, düşük maliyetli ve güvenli bir ilaç olarak biliniyor. Araştırmacılar, Birleşik Krallık’ta yer alan Clinical Practice Research Datalink Aurum veritabanından 624.308 kişiyi inceledi. Bu grubun yaklaşık 3.000’i COVID-19 tanısından sonraki üç ay içinde metformin tedavisine başlamıştı. Analizler, metformin kullananlarda uzun COVID oranının belirgin şekilde azaldığını gösterdi.
ÇALIŞMA YÖNTEMİ KATILIMCILAR ÜZERİNDEN NETLEŞTİRİLİYOR
Çalışmada yalnızca obezite ya da fazla kilolu yetişkinler yer aldı. Vücut kitle indeksi (VKİ) 25 ve üzeri olan kişiler bu kategoriye dahil edildi. Son bir yıl içinde metformin veya başka kan şekeri düşürücü ilaç kullananlar araştırma dışında bırakıldı.
Uzun COVID tanımı için hem resmi tanı kodları hem de DSÖ’nün belirlediği 25 semptom dikkate alındı. Belirtilerin COVID-19 tanısından sonraki 3 ila 12 ay arasında görülmesi ve enfeksiyon öncesindeki 6 ayda yaşanmamış olması şartı arandı. Araştırmacılar ayrıca yaş, cinsiyet, etnik köken, aşılama durumu ve diyabet öyküsü gibi faktörleri de hesaplamalara dahil etti.
UZMANLAR METFORMİN BULGULARINI UMUT VERİCİ BULUYOR
Çalışmaya katılmayan uzmanlar, sonuçların dikkat çekici olduğunu vurguluyor. MemorialCare Long Beach Tıp Merkezi’nden göğüs hastalıkları ve yoğun bakım uzmanı Dr. Jimmy Johannes, şu ifadeleri kullandı:
“Bu çalışma, COVID-19 sonrası metformin kullanımının uzun COVID riskini azaltabileceğine dair kanıtlara katkı sunuyor. İlaç zaten yaygın, düşük maliyetli ve güvenlik profili yüksek. Ancak kesin sonuç için randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç var.”
Endokrinoloji uzmanı Dr. Brian Lake ise şunları söyledi:
“Metformin erken başlandığında post-COVID-19 sendromunu %64 oranında azaltması oldukça anlamlı. Daha fazla araştırma ile bu bulgular doğrulanırsa, metformin obezite ya da fazla kilolu kişilerde uzun COVID’i önlemede temel tedavi seçeneklerinden biri olabilir.”
ÇALIŞMANIN SINIRLILIKLARI BULGULARIN KESİNLEŞMESİNİ ENGELLİYOR
Araştırma umut verici sonuçlar sunsa da bazı sınırlılıklar içeriyor. Uzun COVID’i tanımlamak için kullanılan bazı tanı kodları yalnızca Ekim 2021’den itibaren kullanılmaya başlandı. Bu nedenle daha önceki vakaların kayıtlara geçmediği düşünülüyor. Ayrıca katılımcıların reçete edilen ilacı düzenli alıp almadığı kesin olarak bilinmiyor.
Çalışma çoğunlukla beyaz bireyler üzerinde yürütüldüğü için sonuçların farklı etnik gruplara genellenebilirliği belirsiz. Metformin’in dozu ve formülasyonu gibi ayrıntılar da değerlendirilmedi. Ayrıca antiviral ilaç kullanımı gibi olası etkenler tam anlamıyla hesaba katılmadı.
Bu nedenle uzmanlar, sonuçların umut verici olmasına rağmen temkinle yorumlanması gerektiğini vurguluyor.
METFORMİN UZUN COVID’E KARŞI KORUYUCU BİR SEÇENEK OLARAK ÖNE ÇIKIYOR
Elde edilen bulgular, metforminin obezite ya da fazla kilolu bireylerde uzun COVID riskini azaltabilecek potansiyel bir tedavi seçeneği olduğunu gösteriyor. İlacın düşük maliyetli, yaygın ve güvenli olması bu ihtimali daha da dikkat çekici hale getiriyor.
Ancak uzmanlara göre kesin sonuçlara ulaşmak için daha kapsamlı ve randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç var. Gelecek araştırmaların farklı yaş gruplarını ve etnik kökenleri kapsaması, ayrıca metforminin hangi biyolojik mekanizmalarla uzun COVID riskini azalttığını açıklaması bekleniyor.
