Almanya’da gerçekleştirilen kapsamlı bir araştırma, ultra işlenmiş gıdaların hangi bileşenlerinin erken ölüm riskini artırdığını ortaya koydu. Önceki çalışmalar, bu tür gıdaların obezite, kalp hastalıkları, tip 2 diyabet ve bazı kanser türleri gibi sağlık sorunlarına yol açtığını göstermişti. Ancak yeni çalışma, katkı maddelerinin etkilerini ayrıntılı olarak inceledi.
Araştırmada, 2006-2010 yılları arasında Birleşik Krallık’ta yetişkinlerin sağlık verileri toplayan "UK Biobank" veri tabanı kullanıldı. Ortalama yaşı 57 olan 180 binden fazla katılımcının yüzde 57’si kadın, yüzde 43’ü erkekti.
Katkı maddeleri ölüm riskini artırıyor
Bilim insanları, ultra işlenmiş gıdalarda yaygın olarak bulunan katkı maddelerini tatlandırıcılar, tat güçlendiriciler, renklendiriciler, şeker çeşitleri ve aroma vericiler olmak üzere beş ana kategoriye ayırdı. Araştırma, bu maddelerin yüksek tüketim düzeylerinde erken ölüm riskini anlamlı şekilde artırdığını ortaya koydu. İlginç şekilde, jelatin gibi bazı jelleştirici maddeler ise ölüm riskini azaltıyor. İşlenmiş yağlar, protein kaynakları ve lif gibi diğer bileşenlerle anlamlı bir ilişki bulunmadı.
Katılımcıların günlük kalori alımının ortalama yüzde 20’si ultra işlenmiş gıdalardan oluşuyordu. Evde yapılan temel malzemelerle üretilemeyen ve birden fazla katkı maddesi içeren bu ürünler, sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratıyor.
11 yıl süren takip sonucunda 10 bin 203 katılımcının hayatını kaybettiği belirlendi. Analizler, ultra işlenmiş gıdaların günlük beslenmede oranı yüzde 18’i aştığında ölüm riskinin anlamlı şekilde arttığını gösterdi. Uzmanlar, katılımcıların gıda tüketimlerini kendi beyanlarına göre bildirmesinin verileri sınırlayabileceğini belirtti, ancak sonuçlar önceki araştırmalarla paralellik taşıyor.
Ultra işlenmiş gıdalar nelerdir?
Ultra işlenmiş gıdalar, yüksek oranda ilave yağ, şeker ve tuz içeren, protein ve lif oranı düşük, yapay renklendirici, tatlandırıcı ve koruyucu maddelerle zenginleştirilmiş ürünlerdir. Dondurulmuş hazır yemekler, sosisler, gazlı içecekler, cipsler, bisküviler ve ketçap, bu kategoriye örnek olarak veriliyor.
Uzmanlar, bu gıdaların raf ömrünü uzatmak ve lezzetini artırmak amacıyla geliştirilmiş fabrikasyon ürünler olduğunu, doğal içeriklerden oldukça uzak olduğunu vurguluyor. Geçmiş araştırmalar, ultra işlenmiş gıdalardan uzak duran kişilerin kilo vermede ve genel sağlıkta daha başarılı olduğunu ortaya koymuştu.
