Teknoloji devlerinin veri hâkimiyeti, kullanıcı kontrolü ve platform ekonomisindeki gücü “tekno-feodalizm” tartışmalarını küresel gündeme taşıdı. Son açıklanan verilere göre dünyanın en değerli 15 şirketinin büyük çoğunluğu teknoloji alanında faaliyet gösteriyor. Bu durum, dijital çağın güç dengesinin nasıl değiştiğini gözler önüne seriyor.
Ekonomist Yanis Varoufakis’in ortaya attığı “tekno-feodalizm” kavramı, modern dijital ekonominin Orta Çağ’daki feodal düzene benzer bir yapı kazandığını savunuyor. Bu düzende “toprak” yerini veriye ve dijital platformlara bırakırken, “feodal lordlar” ise Google, Apple, Amazon, Meta ve Microsoft gibi dev teknoloji şirketleri oluyor.
Bu anlayışta kullanıcılar, sosyal medya ve dijital hizmet platformlarına bağımlı hale gelerek “dijital serfler” olarak tanımlanıyor. Kullanıcılar hizmet alabilmek için kişisel verilerini paylaşmak, hatta içerik üretimiyle bu sistemin sürdürülebilirliğini sağlamak durumunda kalıyor.
ZİRVEDE TEKNOLOJİ DEVLERİ VAR
Companies Market Cap verilerine göre, dünyanın en büyük 5 şirketi doğrudan teknoloji sektöründe faaliyet gösteriyor. Listenin ilk sırasında 4,58 trilyon dolarlık piyasa değeriyle çip üreticisi Nvidia yer
alıyor. Onu 4 trilyon dolar değerindeki Apple izliyor. Apple, App Store üzerinden elde ettiği gelirlerle büyük bir ekonomik ekosistem yaratmış durumda.
3,78 trilyon dolarlık piyasa değeriyle Microsoft, listenin üçüncü sırasında yer alıyor. Windows ve LinkedIn gibi platformlarla kullanıcı verilerini işleyerek büyük kâr elde ediyor.
4. sıradaki Google (Alphabet) ise 3,5 trilyon dolarlık değeriyle hem arama motoru pazarında hem de yapay zeka alanında lider konumda bulunuyor.
İlk beşi tamamlayan Amazon, bulut hizmetlerinden e-ticarete kadar pek çok sektörde faaliyet göstererek hem kamu kurumlarından hem de özel şirketlerden gelir elde ediyor.
GOOGLE, TARAYICI VE ARAMADA TEK BAŞINA ZİRVEDE
Statcounter verilerine göre, Google’ın Chrome tarayıcısı yüzde 73,2 kullanım oranıyla dünyanın en çok tercih edilen web tarayıcısı. Arama motoru pazarında ise Google yüzde 90’lık payla açık ara lider konumda.
Bu durum, şirketin dünya genelinde reklamcılıktan haberleşmeye, yapay zekâdan eğlenceye kadar birçok sektörü yönlendirmesine olanak tanıyor. Ancak bu güç aynı zamanda Google’ı rekabet ihlalleri nedeniyle hem ABD’de hem de Avrupa’da açılan davaların merkezine yerleştiriyor.
SOSYAL MEDYA GÜCÜ META’NIN ELİNDE
Statista verilerine göre, dünyanın en büyük üç sosyal medya platformu da Meta çatısı altında bulunuyor. Facebook, aylık 3,07 milyar aktif kullanıcıyla listenin zirvesinde yer alıyor. Onu 3 milyar kullanıcıyla Instagram ve WhatsApp takip ediyor.
Bu üç platformun tek bir çatı altında toplanması, dijital iletişimde tekelcilik tartışmalarını da yeniden gündeme taşıyor. Uzmanlara göre, Meta’nın sahip olduğu kullanıcı verisi ve algoritmik kontrol gücü, dijital ekonomideki “tekno-feodal” yapının en belirgin örneklerinden biri olarak öne çıkıyor.
