Macaristan'da 996 yılında kurulan Pannonhalma Başrahipliği Kütüphanesi, Avrupa’nın en eski dini ve kültürel yapılarından biri olarak kabul ediliyor. 400 binden fazla eseri barındıran bu eşsiz koleksiyon, bugünlerde mikroskobik bir tehdit altında: ecza böceği ya da halk arasında bilinen adıyla “ekmek böceği” istilası.
Bu zararlı böcek türü, genellikle un ve tahıl gibi kuru gıdalarda görülürken, kitap ciltlerinde kullanılan jelatin ve nişasta bazlı yapıştırıcılara da ilgi duyuyor. Kütüphanede yapılan rutin temizlik sırasında fark edilen istilanın ardından kapsamlı bir dezenfeksiyon süreci başlatıldı.
100 bin kitap tek tek raflardan indiriliyor
İstila, yaklaşık 100 bin el yapımı kitabın yer aldığı bir bölümde fark edildi. Baş restorasyoncu Zsófia Edit Hajdu’ya göre, böcekler birkaç rafla sınırlı kalmadı ve tüm koleksiyon potansiyel olarak etkilenmiş kabul ediliyor. Kitapların sırtlarında delikler, sayfalarında ise tünel izleri tespit edildi.
En nadir eserlerin bulunduğu özel bölmelerde şu ana kadar bir zarar gözlenmedi. Ancak tüm kitaplar, tedbir amacıyla raflardan tek tek indirilerek hava geçirmez torbalara yerleştiriliyor. Kitaplar bu torbalarda, oksijenin tamamen yok edildiği saf nitrojen ortamında yaklaşık 6 hafta bekletilecek.
Kültürel mirası koruma seferberliği
Kütüphane Direktörü Ilona Asvanyi, bu tür kayıpların yalnızca fiziksel değil, kültürel bir boşluk yarattığını vurguluyor. Koleksiyon, matbaanın icadından önce yazılmış el yazmaları, 13. yüzyıla ait İncil nüshaları ve 16. yüzyıldan kalma on binlerce nadir eseri içeriyor.
Böceklerden tamamen arındırılan her kitap, yeniden raflara yerleştirilmeden önce tek tek incelenecek, vakumla temizlenecek ve gerekiyorsa restore edilecek. Yetkililer, bu sürecin uzun ve zahmetli olsa da kültürel mirası korumak adına hayati olduğunu belirtiyor.
