Dövmeler insanlık tarihinin en eski sanat formlarından biri. Ancak antik dövmeleri incelemek, zamanla silinmeleri nedeniyle oldukça zor. Şimdi ise bilim insanları, gelişmiş görüntüleme tekniklerini kullanarak 2.000 yıllık bir Sibirya buz mumyasının dövmelerini yeniden yapılandırmayı başardı.
Araştırma, Rusya’nın Altay Dağları’nda 20. yüzyılda keşfedilen Pazyryk halkına ait bir kadın mumya üzerinde yapıldı. Donmuş toprakta iyi korunmuş olan mumya, zamanla kararan derisi nedeniyle dövmelerini görünmez hale getirmişti. Ancak Almanya’daki Max Planck Jeoantropoloji Enstitüsü'nden arkeolog Dr. Gino Caspari liderliğindeki ekip, yüksek çözünürlüklü yakın kızılötesi fotoğrafçılık kullanarak bu dövmeleri yeniden görünür kıldı.
Antik dövme sanatı üç boyutlu olarak yeniden inşa edildi
Elde edilen görüntüler, mumyanın ellerinden ön kollarına kadar karmaşık desenlerle süslü olduğunu ortaya koydu. Ellerde kuş figürleri yer alırken, ön kollarda kaplanlar, leoparlar, hatta grifon benzeri yaratıkların ren geyiklerine saldırdığı sahneler dikkat çekti.
Araştırmacılar ayrıca dövme tekniklerini de analiz etti. Bulgular, Pazyryk dövmelerinin keskin uçlu çubuklarla deriye mürekkep batırarak yapıldığını gösterdi. Bu yöntem, günümüzde “elle delme” (hand-poke) olarak biliniyor.
Caspari, dövmecilerin bazı desenlerde farklı etkiler elde etmek için hem tek uçlu hem de çok uçlu aletler kullandığını söylüyor. Bu bulguları desteklemek için ekipten bir araştırmacı, aynı yöntemle bacağına dövme yaptırarak deneysel bir çalışma da yürüttü.
Dövme, kimlik ve kültürün bir parçasıydı
Çalışma, dövmelerin Pazyryk kültüründe kişisel ifade, toplumsal aidiyet veya ritüel amaçlarla kullanılmış olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar bu sayede, Demir Çağı toplumlarında dövmenin sadece estetik değil, aynı zamanda sembolik bir anlam taşıdığını düşünüyor.
Araştırma bulguları, Antiquity dergisinde yayımlandı ve antik dövmeciliğin teknik yönlerinden kültürel önemine kadar pek çok soruya ışık tuttu. Yeni teknolojiler sayesinde geçmişin görünmeyen mürekkep izleri, günümüzde yeniden hayat buluyor.
