Bilim dünyası, Afrika kıtasının uzun jeolojik süreçler sonucunda iki ayrı parçaya bölünmekte olduğuna dair yeni bulgulara ulaştı. İngiltere’deki Keele Üniversitesi araştırmacıları, Afrika ile Arabistan arasındaki ayrışmanın milyonlarca yıl önce başladığını ortaya koyan yeni bir harita yayınladı.
Araştırmaya göre kıta, tıpkı bir fermuarın açılması gibi kuzeydoğudan güneye doğru yavaşça ayrılıyor. Bu süreç, yoğun volkanizma ve sismik hareketlerle birlikte ilerliyor.
Jeologlara göre ayrışma tamamlandığında, yaklaşık 5 ila 10 milyon yıl sonra Afrika iki ayrı kıtaya dönüşecek. Yeni jeolojik düzende batı bloğunda Mısır, Cezayir, Nijerya, Gana ve Namibya yer alırken; doğuda Somali, Kenya, Tanzanya, Mozambik ve
Etiyopya’nın büyük bir kısmını içeren daha küçük bir kara parçası oluşacak. Keele Üniversitesi’nden Prof. Peter Styles, “Bu bulgular, Dünya yüzeyinin dinamik yapısını anlamak açısından kritik bir pencere sunuyor” ifadelerini kullandı.
ESKİ VERİLER MODERN TEKNOLOJİLERLE YENİDEN İNCELENDİ
Araştırma ekibi, Doğu Afrika Rifti’nin bulunduğu Afar bölgesine odaklanarak 1968-1969 yıllarında havadan toplanan manyetik verileri dijital ortama aktardı.
Bu eski veriler, modern jeofizik yöntemlerle analiz edilerek kıtasal ayrışmanın tarihsel izleri ortaya çıkarıldı. Ayrıca Kızıldeniz ve Aden Körfezi gibi bölgelerden elde edilen ek veriler de çalışmaya dahil edildi.
Levha tektoniği kuramına göre kıtalar, geçmişte birleşik haldeyken zamanla tektonik plakaların hareketiyle birbirinden ayrıldı. Bu hareketler yeni okyanus kabuklarının ve denizlerin oluşumuna neden oldu.
Doğu Afrika Rifti ise bu sürecin günümüzde karada gözlemlenebilen en büyük örneği olarak öne çıkıyor. Yaklaşık 4.000 kilometre uzunluğundaki bu dev yarık, Ürdün’den başlayarak Mozambik’e kadar uzanıyor. Uzmanlar, kıtanın gelecekteki bölünmesinin bu hat boyunca ilerleyeceğini öngörüyor.
DÜNYANIN EN NADİR JEOLOJİK KAVŞAKLARINDAN BİRİ
Afar bölgesi, yeryüzünde üç tektonik çatlağın birleştiği ender jeolojik kavşaklardan biri olarak biliniyor. Etiyopya Ana Çatlağı, Kızıldeniz Çatlağı ve Aden Körfezi Çatlağı bu noktada kesişiyor.
Bilim insanları, bu bölgede kıtasal parçalanmanın erken evrelerinin açıkça gözlemlenebildiğini belirtiyor.
Analiz edilen manyetik veriler, Aden Körfezi’nden Afar Çöküntüsü’ne uzanan deniz tabanı yayılma izlerini ortaya koydu. Bu durum, Afrika ile Arabistan arasındaki ayrılmanın tahmin edilenden daha erken başladığını gösteriyor.
Dünya’nın manyetik kutuplarının her birkaç bin yılda bir yer değiştirmesi, kabukta belirgin manyetik izler bırakıyor. Bu izler, kıtasal hareketlerin geçmişini çözümlemede bilim insanlarına büyük kolaylık sağlıyor.
BÖLÜNME SÜRECİ MİLYONLARCA YIL SÜRECEK
Swansea Üniversitesi’nden Dr. Emma Watts, Afrika kıtasının bölünme sürecinin şu anda da devam ettiğini ancak hareket hızının oldukça düşük olduğunu belirtti. Watts, “Afar yarığının kuzeyinde yılda 5 ila 16 milimetrelik bir ayrılma gözlemliyoruz. Bu nedenle süreç birkaç milyon yıl sürecek” dedi.
Aden Körfezi’nin, Afrika ile Yemen arasındaki ayrışmanın halihazırda gerçekleştiği bölgelerden biri olduğunu vurgulayan uzmanlar, benzer jeolojik hareketlerin Etiyopya’daki Erta Ale yanardağında da gözlemlendiğini bildiriyor.
