Yeni bir araştırma, kronik uykusuzluğun sadece stres, kafein, alkol veya sağlık sorunları gibi etkenlerle değil, bağırsak mikrobiyotasıyla da ilişkili olabileceğini ortaya koyuyor. Genel Psikiyatri dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, bağırsaklarda yaşayan belirli bakteriler, uyku kalitesini doğrudan etkileyebilir.
Yetişkinlerin yaklaşık yüzde 10’u düzenli uykusuzluk yaşarken, yüzde 20’si uykuya dalmada güçlük, düşük uyku kalitesi ve gündüz yorgunluğu gibi ara sıra semptomlar yaşıyor. Daha önce yapılan araştırmalar, bağırsak-beyin ekseni yoluyla uyku ve bağırsak sağlığı arasında bağlantı olduğunu göstermişti. Yeni çalışma ise bağırsak mikrobiyomunun zayıf uykuya neden olabileceğine dair ön kanıt sunuyor.
Uykusuzluk ve Bağırsak Bakterileri Arasındaki İlişki
Araştırmada yaklaşık 387 bin uykusuzluk hastasının genetik verileri ve 27 bin kişinin bağırsak mikrobiyomu analiz edildi. Sonuçlar, bazı bakteri türlerinin uykusuzluk riskini artırırken, uyku bozukluklarının da bu bakterilerin seviyelerini yükseltebildiğini ortaya koydu.
14 bakteri grubu, uykusuzluk riskini yüzde 1–4 arasında artırıyor.
8 bakteri grubu ise riski yüzde 1–3 arasında azaltıyor.
Uykusuzluk çeken kişilerde 7 bakteri grubunun seviyeleri düşük, 12 grubun seviyeleri ise yüksek bulundu.
Bağırsak mikrobiyomu; bakteri, mantar ve virüslerden oluşan ve gıdaların sindirilmesine, bağışıklık sisteminin düzenlenmesine yardımcı olan bir ekosistemdir. Bu mikroplar, zararlı organizmalarla mücadele ederek sağlığın korunmasında kritik rol oynar.
Olası Mekanizmalar
Araştırmacılar, uykusuzluk ile bağırsak mikrobiyotası arasındaki mekanizmayı tam olarak açıklayamadıklarını belirtiyor. Olası teoriler arasında:
Uykusuzluğun serotonin ve dopamin seviyelerini etkilemesi ve bağırsakların bu nörotransmiterleri üretmeye tetiklenmesi,
Bağışıklık sistemi düzenlemesi ve iltihaplanma,
Moleküler ve hücresel mekanizmaların karmaşık etkileşimi yer alıyor.
Araştırma, uykusuzluk ve bağırsak bakterileri arasındaki ilişkiyi çift yönlü olarak tanımlıyor: uykusuzluk bakterileri etkiliyor, bakteriler de uyku kalitesini etkiliyor.
Sınırlamalar ve Gelecek Perspektifi
Çalışmada katılımcıların çoğu Avrupa kökenli olduğundan, sonuçlar tüm popülasyonlar için genellenemeyebilir. Ayrıca diyet ve yaşam tarzı gibi bağırsak sağlığını etkileyen faktörler dikkate alınmamış.
Araştırmacılar, bu bulguların probiyotik, prebiyotik veya fekal transplantasyon gibi mikrobiyom odaklı tedavilere ilham verebileceğini vurguluyor.
