Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Engin Deniz, çocuklar arasında sosyal medya kullanımının artmasına paralel olarak siber zorbalığın da hızla yaygınlaştığını söyledi. Deniz, “Kişi okulda zorbaysa dijital ortamda da zorbalık oranı fazla oluyor. Aynı şekilde zorbalığa uğrayan çocuklar da dijital platformlarda intikam almak amacıyla zorba davranışlar sergileyebiliyor.” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Deniz, akran zorbalığının benzer yaş grubundaki çocukların birbirlerine kasıtlı, tekrarlayıcı ve güç kullandığı davranışlar olduğunu belirtti. Zorbalığın fiziksel, sosyal ve siber olmak üzere üç ana başlıkta sınıflandığını kaydetti.
Pandemi sonrası dönemde çocukların sokaklarda değil ekran başında vakit geçirdiğini vurgulayan Deniz, bu durumun siber zorbalığı ciddi oranda artırdığını söyledi. Türkiye’de sosyal medya kullanım oranlarının %70’lere ulaştığını hatırlatan Deniz, zorbalık türlerinin %50’den fazlasının artık dijital ortamda yaşandığını aktardı.
Siber zorbalığın hem okulda hem de çevrim içi ortamlarda 7/24 sürebildiğini belirten Prof. Dr. Deniz, dijital zorbalığın herhangi bir zaman sınırının olmadığını ifade etti. “Çocuk okulda sadece belli saatlerde zorbalığa uğrayabilirken, dijital dünyada 24 saat boyunca maruz kalabiliyor,” dedi.
Ebeveynlerin çocuklarını dijital platformlarda da yakından takip etmesi gerektiğinin altını çizen Deniz, “Ebeveyn farkındalığı çok önemli. Çocuklara dijital dünyayı tamamen yasaklamak yerine, kontrollü ve sınırlı erişim sağlamak gerekir,” ifadelerini kullandı.
Deniz, bazı uygulamalarla çocukların internet kullanımının sınırlandırılabileceğini, bunun da çocukların hem zorba hem kurban olmasının önüne geçeceğini dile getirdi. Ayrıca, ebeveynlerin çocuklarının sosyal becerilerini ve empati düzeylerini geliştirmeye yönelik faaliyetlerde bulunmaları gerektiğini vurguladı.
Prof. Dr. Deniz, dijital araçların çocuklar üzerinde “bakıcı” gibi kullanılmaması gerektiğini belirterek, küçük yaşta çocukların sürekli ekran başında olmasının onları savunmasız hale getirdiğini söyledi. Özellikle 3 yaşına kadar çocuklara telefon ya da tablet verilmemesi gerektiğini dile getiren Deniz, şu tavsiyelerde bulundu:
İlkokul çağındaki çocuklar için günde en fazla 30-45 dakika internet kullanımı
Ortaokul çağında en fazla 1 saat
Ergenlikte ise günlük maksimum 2 saatlik dijital süre
Bu sınırlar, hem çocukların dijital bağımlılık riskini azaltıyor hem de siber zorbalıkla karşılaşma oranını düşürüyor.
Çocukların zorbalığa uğradığını fark eden ebeveynlerin derhal okul yönetimi ve öğretmenlerle iletişime geçmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Deniz, “Çocukların empati kurma becerileri geliştikçe zorbalık eğilimleri azalır. Nezaket, saygı ve kendini ifade etme becerileri hem okulda hem dijital platformda etkili olur,” dedi.
Akran ve siber zorbalıkla mücadelede hem ailelere hem de eğitim kurumlarına büyük sorumluluk düştüğünü söyleyen Deniz, bu konuda farkındalık oluşturulması gerektiğini vurguladı.
