İzmir Biyotıp ve Genom Merkezinde (İBG) görev yapan Türk bilim insanları, görme kaybına yol açan ve halk arasında "sarı nokta hastalığı" olarak bilinen retina rahatsızlığına karşı önemli bir başarıya imza attı. Dr. Sibel Kalyoncu Uzunlar liderliğindeki ekip, 2020 yılında başlattığı ilaç geliştirme projesiyle bu alanda Türkiye’nin ilk orijinal biyoteknolojik tedavisini oluşturdu.
Söz konusu hastalık, özellikle ileri yaşlarda retinanın merkezi kısmı olan "makula" bölgesinde damarların anormal büyümesi ve sıvı sızdırmasıyla ortaya çıkıyor. Tedavi edilmediğinde ciddi görme kaybına ve hatta körlüğe yol açabiliyor.
"VARLİCİMENT" ADLI İLAÇ: ETKİLİ VE YENİLİKÇİ
Dr. Uzunlar ve ekibinin geliştirdiği ilaca, projeye destek sağlayan biyoteknoloji firması VSY Biotechnology’nin Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ercan Varlıbaş’ın soyadından ilhamla "Varliciment" ismi verildi. Geliştirilen ilaç, piyasadaki mevcut ürünlerden daha küçük moleküler yapıya sahip. Bu sayede hedeflenen proteine daha güçlü bağlanarak damarlanmayı önlüyor ve görme kaybını durduruyor.
Araştırmalar, ilacın hem hücre kültürlerinde hem de deneysel modellerde mevcut tedavilere göre daha yüksek etkinlik gösterdiğini ortaya koydu. Dr. Uzunlar, “Bu ilaç, hastaların körlük riskini önlüyor ve yaşam kalitesini koruyor. Türkiye’de üretileceği için muadillerine göre çok daha ucuz olacak,” ifadelerini kullandı.
KLİNİK SÜREÇ BAŞLIYOR: HEDEF PİYASAYA SUNMAK
İlaç geliştirme sürecinin en kritik aşamasına gelindiğini belirten Uzunlar, şu bilgileri verdi:
“Öncelikle hayvan deneylerinin tamamlanması gerekiyor. Ardından klinik fazlar dediğimiz insan deneyleri süreci başlayacak. Faz 1, 2 ve 3 başarıyla geçilirse, ilaç piyasaya sunulabilecek. Türkiye’de bugüne kadar orijinal bir biyoteknolojik ilaç geliştirilmedi. Biz bu durumu değiştirmek istiyoruz.”
ABD’de aldığı doktora eğitiminin ardından Türkiye’ye dönerek İBG’de çalışmalarına başlayan Uzunlar, ülkeye bilimsel katkı sunmanın en büyük hedefi olduğunu vurguladı.
GELİŞMİŞ TESTLERDE YÜKSEK ETKİNLİK GÖZLEMLENDİ
Araştırma ekibinden Dr. Gülçin Çakan Akdoğan, ilacın etkinliğini farklı deney sistemleriyle test ettiklerini ve sonuçların son derece umut verici olduğunu belirtti. İlacın hem insan hücrelerinde hem de zebra balığı gibi deneysel modellerde olumlu sonuçlar verdiğini kaydetti.
Projeye yatırım ve destek sağlayan VSY Biotechnology’nin Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ercan Varlıbaş ise şunları söyledi:
“Ülkemizden dünyaya açılacak bir bilimsel başarıya tanıklık ediyoruz. Bu ilaç, hem Türkiye’nin ilaç geliştirme kapasitesini gösterecek hem de sağlık alanında küresel etki yaratacak. Büyük bir gurur ve heyecan yaşıyoruz.”
TÜRKİYE’DEN KÜRESEL SAĞLIK ALANINA GÜÇLÜ KATKI
Geliştirilen özgün ilaç, Türkiye’nin biyoteknoloji alanındaki Ar-Ge potansiyelini ortaya koyarken, aynı zamanda ithal tedavilere alternatif oluşturması açısından da büyük önem taşıyor. Hayvan ve klinik test süreçleri tamamlandığında, ilaç dünya genelindeki milyonlarca sarı nokta hastasına daha etkili ve ulaşılabilir bir tedavi sunacak.
