Dünyada 400 milyon yıldan fazla süredir var olan köpekbalıkları, insan kaynaklı iklim değişikliği ve okyanus asitlenmesinin etkileriyle karşı karşıya. Yeni bir araştırma, okyanus pH seviyesinin düşmesinin köpekbalığı dişlerinde yapısal bozulmalara yol açabileceğini ve bu yırtıcıların hem beslenme hem de savunma kapasitesini ciddi şekilde etkileyebileceğini ortaya koydu.
Sanayi devrimi sonrası yaklaşık 200 yılda okyanusların pH seviyesi 8,1’den 0,1 birim düşerek asiditeyi yüzde 30 artırdı. Bazı projeksiyonlara göre, mevcut karbon emisyonları devam ederse 2300 yılına gelindiğinde okyanus pH’ı 7,3’e kadar düşebilir. Bu durum, deniz ekosistemleri için uzun vadeli riskler yaratıyor.
Asidik Sular Köpekbalığı Dişlerini Nasıl Etkiliyor?
Almanya’daki Heinrich Heine Üniversitesi’nden biyolog Maximilian Baum, Frontiers in Marine Science dergisinde yayımlanan çalışmayla ilgili olarak, “Köpekbalığı dişleri yüksek oranda mineralleşmiş fosfatlardan oluşsa da, gelecekteki okyanus asitleşmesi senaryolarında aşınmaya karşı savunmasız” dedi. Baum, dişlerin et kesmek için gelişmiş silahlar olduğunu, asidik sulara karşı dirençli olmadıklarını vurguladı.
Araştırmada, kara uçlu resif köpekbalıklarından (Blacktip Reef Shark) düşmüş dişler toplandı ve sekiz hafta boyunca iki tankta tutuldu: biri güncel okyanus pH’ı 8,1, diğeri projeksiyon pH’ı 7,3 seviyesinde. Elektron mikroskopla incelenen dişlerde çatlaklar, delikler, kök aşınması ve yapısal bozulmalar gözlendi.
Çalışmanın ortak yazarı Sebastian Fraune, “Asidik suya maruz kalan dişlerin yüzeyinde düzensizlikler oluştu. Bu, büyüme değil; dişlerin zayıfladığını gösteriyor. Bu durum, beslenme verimliliğini düşürebilir ve enerji ihtiyacını artırabilir” dedi. Baum, özellikle diş değiştirme döngüsü yavaş olan türlerde hasarın daha ciddi sonuçlar doğurabileceğini ekledi.
Gerçek Dünya Etkileri Hala Tartışılıyor
Avustralya Üniversitesi’nden deniz ekolojisi profesörü Ivan Nagelkerken, çalışmanın gerçek yaşam koşullarını tam yansıtmadığını belirtti. Dişler zaten düşmüş ve akvaryum köpekbalıklarından alınmıştı. Baum ise, deneyin köpekbalığı dişlerinin asidik su karşısındaki savunmasızlığını anlamak için önemli bir ilk adım olduğunu vurguladı.
Araştırma, okyanus asitlenmesinin sadece plankton, mercan ve kabuklu canlıları değil, okyanusun tepe yırtıcıları olan köpekbalıklarını da tehdit ettiğini gösteriyor. Uzmanlar, iklim değişikliğiyle mücadele ve deniz ekosistemlerini koruma çabalarının önemine dikkat çekiyor.
