Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde yer alan Aizanoi Antik Kenti, yalnızca Anadolu’nun değil, dünyanın ilk borsasına ev sahipliği yapmasıyla da tarih sahnesinde eşsiz bir yere sahip. Roma döneminin izlerini hâlâ taşıyan bu antik kent, 15 bin kişilik tiyatrosu, 13 bin 500 kişilik stadyumu ve görkemiyle büyüleyen Zeus Tapınağı ile ziyaretçilerini adeta binlerce yıl öncesine ışınlıyor. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Aizanoi, tarih, mitoloji ve arkeoloji tutkunları için açık hava müzesi niteliğinde.
EFSANELERDEN DOĞAN BİR ŞEHİR
Penkalas (Kocaçay) Irmağı’nın yukarı kesiminde, Frigyalıların kutsal kabul ettiği topraklarda doğan Aizanoi, mitoloji kahramanı Azan’ın adını taşıyor. Efsaneye göre, Su Perisi Erato ile efsanevi Kral Arkas’ın oğlu olan Azan, bu bölgeye adını vermiş. Bu mitolojik kökeniyle Aizanoi, yalnızca arkeolojik değil, aynı zamanda mitolojik bir derinliğe de sahip.
Antik Frigya döneminde Aizanitislerin ana yerleşim merkezi olan şehir, tarih boyunca kültürlerin kesişim noktası olmuş. Kazılarda ortaya çıkan MÖ 3 binli yıllara ait yerleşim izleri, kentin köklü geçmişini gözler önüne seriyor.
ROMA’NIN ZENGİNLİK MERKEZİ
Helenistik dönemde Bergama ve Bithynia arasında el değiştiren Aizanoi, MÖ 133 yılında Roma egemenliğine geçti. Roma döneminde tahıl ekimi, şarap ve yün üretimiyle zenginleşen kent, kısa sürede bölgenin ekonomik kalbi haline geldi. Bu dönemde basılan ilk sikkeler, Aizanoi’nin ticari potansiyelinin somut kanıtı.
Kent, MS 2. yüzyılda en parlak dönemini yaşadı. Büyük imar faaliyetleriyle şekillenen şehirde bugün hâlâ ayakta olan yapılar, Roma mühendisliğinin ne kadar gelişmiş olduğunu gösteriyor. Özellikle dünyanın ilk ticaret borsası binası, Aizanoi’yi dünya tarihinde benzersiz bir noktaya taşıyor.
ANADOLU’NUN EN İYİ KORUNMUŞ MİRASI
Aizanoi’nin kalbinde yer alan Zeus Tapınağı, Anadolu’daki en iyi korunmuş tapınaklardan biri olarak öne çıkıyor. 130,5 x 112 metre ölçülerinde bir alanın ortasında yer alan yapı, dipteras planlı olarak İon ve Korint üslubundaki sütunlarla inşa edilmiş.
Tapınak, yalnızca mimarisiyle değil, barındırdığı detaylarla da dikkat çekiyor. Tanrıça Kybele’nin büstü, akroter süslemelerinde karşımıza çıkarken, doğu alınlıkta Zeus’un büstü bulunuyor. Alt kısımdaki yer altı cellası, Frig Tanrıçası Meter Steunene’ye adanmış ve mistik bir atmosfer yaratıyor.
Tapınağın çevresi ise Roma dönemi imar faaliyetlerinin bir vitrini gibi. Yakınında 15 bin kişilik tiyatro, bitişiğinde 13 bin 500 kişilik stadyum, sütunlu caddeler ve iki büyük agora yer alıyor. Bu yapılar, Aizanoi’nin hem dini hem de sosyal yaşamının canlılığını yansıtıyor.
KEŞFEDİLMEYİ BEKLEYEN ARKEOLOJİK HAZİNE
Aizanoi, 1824 yılında Avrupalı gezginler tarafından yeniden keşfedildi. 1926’da Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından yapılan ilk kazılardan bu yana bölgede her yıl düzenli kazı çalışmaları sürdürülüyor. Bugün Aizanoi’de yapılan kazılar, Roma döneminin ekonomik ve sosyal yapısını aydınlatmaya devam ediyor.
Antik kentin kalıntıları arasında iki hamam, beş köprüden ikisi ayakta kalan Kocaçay geçitleri, gymnasium, nekropoller ve suyolları da yer alıyor. Bu yapılar, Aizanoi’nin sadece bir ticaret merkezi değil, aynı zamanda gelişmiş bir şehir planlamasına sahip olduğunu kanıtlıyor.
AİZANOİ ANTİK KENTİ’NE NASIL GİDİLİR?
Kütahya şehir merkezine yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta bulunan Aizanoi Antik Kenti, Çavdarhisar ilçesinin Kemaller Mahallesi sınırlarında yer alıyor. Ziyaretçiler, her gün 08:30- 17:30 saatleri arasında bu büyüleyici antik dünyayı keşfedebiliyor. Gişe kapanışı 17:00, dolayısıyla gezmeye erken başlamakta fayda var. T.C. vatandaşları için MüzeKart geçerli, bu da ziyaretçilere ekonomik bir keşif fırsatı sunuyor.
KÜTAHYA ROTANIZA MUHAKKAK EKLEYİN!
Aizanoi, yalnızca taş kalıntılardan ibaret değil, geçmişin nefesini bugüne taşıyan bir kültür mirası. Her sütun, her duvar, her taş Roma’nın ihtişamını ve Anadolu’nun derin tarihini fısıldıyor. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Aizanoi, gelecekte tam miras listesine girmeye aday en güçlü arkeolojik alanlardan biri. Tarihi, mitolojiyi ve kültürü bir arada yaşamak isteyenler için Aizanoi Antik Kenti, Türkiye’nin keşfedilmemiş hazinelerinden biri olarak ziyaretçilerini bekliyor.
