İsrail’in İran’a yönelik askeri operasyonları onuncu gününü geride bırakırken, çatışmanın ülke ekonomisine olan yıkıcı etkisi daha görünür hale geldi. Uzmanlar, günde yüz milyonlarca doları bulan savaş harcamalarının, kamu bütçesi ile piyasalarda benzeri görülmemiş baskılara yol açtığını belirtiyor.
“Financial Express” adlı platformda yer alan verilere göre İsrail, ilk haftada 5 milyar dolara yakın bir savaş harcaması yaptı. Günlük ortalama maliyetin 725 milyon dolar seviyesinde olduğu ifade edilirken, bu tutarın 132 milyon doları savunma faaliyetlerine, 593 milyon doları ise aktif saldırılara harcandı.
“Wall Street Journal” da savunma sistemlerinin İran’dan gelen füzelere karşı kullanımının 10 ila 200 milyon dolar arasında değiştiğini duyurdu.
İsrail merkezli Aaron Kamu Politikaları Enstitüsü, çatışmaların bir ay boyunca sürmesi halinde toplam maliyetin 12 milyar doları geçeceğini öngörüyor. Filistinli uzman Dr. Nasır Abdulkerim ise doğrudan ve dolaylı maliyetin 20 milyar doları bulabileceğini, bütçe açığının ise yüzde 6’ya, yani yaklaşık 25 milyar dolara çıkabileceğini belirtiyor.
Vergi artışı ve sosyal kesintiler gündemde
İsrail Maliye Bakanlığı, mevcut kaynakların hızla tükendiğini belirterek Knesset’e 857 milyon dolarlık yeni harcama için başvurdu. Bununla birlikte, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler gibi kalemlerde 200 milyon dolarlık kesinti planı da gündeme geldi.
Ekonomi gazetesi Globes, bu kaynakların çoğunun ordu personel giderleri için kullanılacağını aktardı. Savaş öncesi ilan edilen seferberlikle 450 bin yedek asker göreve çağrılmıştı.
Şekel değer kaybediyor, teknoloji sektörü daralıyor
İsrail para birimi şekel, dolar karşısında 3,70 seviyesine kadar düşse de, Merkez Bankası'nın müdahaleleriyle 3,50 seviyelerine toparlandı. Ancak bu toparlanmanın kalıcı olmayabileceği ve müdahalelerin mali yükü artırabileceği belirtiliyor.
İsrail ekonomisinin bel kemiği olan teknoloji sektörünün güvenlik riski nedeniyle yüzde 44 küçüldüğü, milli gelirin yüzde 20’si, ihracatın yüzde 50’sini oluşturan bu alandaki daralmanın ekonomide ciddi tehdit oluşturduğu bildiriliyor.
İsrail’in 2025 yılı bütçesinin 170 milyar dolara ulaştığı, ancak borçlanma giderleriyle bu rakamın 312 milyar dolara çıktığı belirtiliyor.
Saldırılar hayati altyapıyı da vurdu
İran’ın misillemeleri sonucunda Hayfa’daki en büyük petrol rafinerisi Bazan'ın faaliyetleri durdu. Günlük 3 milyon dolarlık zararın oluştuğu belirtiliyor. Ayrıca Tel Aviv'deki Ben Gurion Havaalanı geçici olarak kapanırken, El Al hava yolu şirketi 48 uçağını başka ülkelere sevk etti. Bu operasyonun da 6 milyon dolara yakın bir ek maliyet oluşturduğu kaydediliyor.
Elmas borsası da darbe aldı
İran'ın füzeleri İsrail’in elmas borsasını da vurdu. Elmas ihracatında yüzde 35’lik düşüş yaşandı. Elmas sektörü, ülke ihracatının yüzde 8’ini oluşturuyor. Tel Aviv Borsası’ndaki düşüşler, yatırımcı paniğini tetiklerken, ekonomik istikrar için ciddi tehdit oluşturuyor.
Filistinli Ekonomistler Genel Birliği Genel Sekreteri Nasır Atiyani, bu tür darbelerin ekonomik çöküşü hızlandırabileceğini, yatırımcı güveninin zedelendiğini ve finansal sistemin yeniden inşasının uzun yıllar alabileceğini ifade etti.
Uzmanlara göre İsrail ekonomisi hem kamu maliyesi hem de piyasa dinamikleri açısından zorlu bir sürece girdi. Bütçe açığı, borçlanma baskısı ve vergilerde artış beklentisi, toplumun tüm kesimlerini etkileyebilir.
