Şanlıurfa’nın Eyyübiye ilçesinde yer alan ve bugün “Fırfırlı Cami” olarak bilinen Hz. İyad Bin Ganem Camisi, yüzyıllardır farklı işlevlere ev sahipliği yapan nadide bir yapı olarak dikkat çekiyor. 12. yüzyılda Haçlı Kontluğu döneminde kilise olarak inşa edilen yapı, yıkım ve yeniden inşa süreçlerinin ardından kentin tarih yolculuğunda önemli bir durak haline geldi.
1865 yılında Sultan Abdülaziz’in fermanıyla yeniden yapılan kilise, bölgedeki Ermeni cemaatinin 1920’de ayrılmasıyla işlevsiz kaldı. 1930’lu yıllarda bir süre cezaevi olarak kullanılan yapı, üzerindeki rüzgâr gülü motifi nedeniyle halk arasında “Fırfırlı” anıldı ve 1956’da camiye dönüştürülerek ibadete açıldı.
KENTİN TARİHİ DOKUSUNU YANSITAN ÖZGÜN MİMARİ
Bazilikal planı, kesme taş işçiliği, çan kulesi ve ince süslemeleriyle öne çıkan Fırfırlı Cami, Şanlıurfa’nın kültürel mirasında önemli bir yere sahip. 2018 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilen yapı, hem mimari detayları hem de taşıdığı tarihsel izlerle ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Restorasyon sonrası güçlendirme çalışmaları sayesinde Fırfırlı Cami, Kahramanmaraş merkezli depremlerden hiçbir zarar görmeden ayakta kalmayı başardı. Bu durum, dönemin taş işçiliğinin ne derece nitelikli olduğunu da ortaya koyuyor.
“DÖNEMİN TAŞ İŞÇİLİĞİNİN EN ÜST DÜZEYDEKİ ESERİ”
Şanlıurfa Vakıflar Bölge Müdürü Mehmet Ali Palalı, yapının uzun yıllar Ermeni cemaati tarafından kilise olarak kullanıldığını ve bugün teknik açıdan üstün bir taş işçiliğinin örneği olarak kabul edildiğini söyledi.
Palalı, “Fırfırlı ismi, 1900’lerin başında üzerinde bulunan bir rüzgâr gülünden geliyor. Eski kartpostallarda yapının kilise dönemine ait fotoğrafları mevcut. Ermeni vatandaşlarımızın kentten ayrılmasının ardından yapı bir süre cezaevi olarak kullanıldı ve daha sonra görkemli bir camiye dönüştürüldü.” dedi.
Yapının korunarak bugüne ulaşmasında emeği geçen ustaları saygıyla andıklarını belirten Palalı, Fırfırlı Cami’nin Şanlıurfa’nın inanç ve kültür turizmi açısından önemli bir değer olduğunu vurguladı.
TARİHİ YAPIDA GÖREV YAPMANIN MANEVİ DEĞERİ
Cami İmam Hatibi Yusuf Doni, böyle köklü bir yapıda görev yapmanın kendisi için büyük bir onur olduğunu söyledi. Sahabe Hz. İyad Bin Ganem’in caminin bulunduğu bölgeyi ziyaret etmesi nedeniyle yapıya bu ismin verildiğini aktaran Doni, “Sahabelerin izlerini taşıyan, vakıf eseri niteliğindeki bu camide namaz kılmak ve dua etmek büyük ayrıcalık.” ifadelerini kullandı.
