Sosyal medya platformları, dezenformasyon ve nefret söylemiyle dolu ortamlar haline gelerek kullanıcıları bağımlı hâle getiriyor. Amsterdam Üniversitesi’nden araştırmacılar, sosyal medyanın neden kutuplaştırıcı bir yapıya dönüştüğünü anlamak için yapay zekâ destekli bir simülasyon geliştirdi.
Araştırmada, Petter Törnberg ve Maik Larooij önderliğinde, OpenAI’ın GPT-4o modeliyle çalışan yalnızca botlardan oluşan bir “matrix” kuruldu. Bu ortam, bir sosyal medya platformuna benzetildi ve farklı müdahale stratejileri test edildi.
Denenen Stratejiler ve Sonuçları
Araştırmacılar şunları denedi:
- Haber akışını kronolojik sıralamak
- Farklı görüşleri öne çıkarmak
- Takipçi sayısı gibi sosyal göstergeleri gizlemek
- Kullanıcı biyografilerini kaldırmak
Ancak elde edilen sonuçlar hayal kırıklığı yarattı. Müdahalelerin hiçbiri kutuplaşmayı önlemede etkili olmadı, bazıları ise durumu daha da kötüleştirdi. Örneğin, haber akışını kronolojik hâle getirmek dikkat eşitsizliğini azalttı, fakat aşırı uçtaki içeriklerin öne çıkmasına neden oldu.
Dijital Şehir Meydanı ve Aşırı Dikkat Eşitsizliği
Törnberg, sosyal medya platformlarının “dijital bir şehir meydanı” olarak tasarlanma hedefleriyle çelişen sonuçları vurguladı. Zehirli içerikler yalnızca paylaşılan mesajlar değil, aynı zamanda platformların yapısını şekillendirerek aşırı dikkat eşitsizliği yaratıyor. Yani azınlık tarafından paylaşılan içerikler en yüksek görünürlüğe ulaşıyor.
Araştırmacılar, üretken yapay zekânın yaygınlaşmasıyla bu etkinin daha da büyüyeceğini belirtiyor. Törnberg, “Yanlış bilgi ve kutuplaştırıcı içerikler yapay zekâ ile daha fazla güç kazanacak. Mevcut sosyal medya modellerinin bu koşullarda hayatta kalabileceğini düşünmek zor” dedi.
Yapay Zeka Çözümleri Yetersiz
Törnberg’e göre, yapay zekâ mükemmel bir çözüm sunamıyor; önyargılar ve sınırlamalar içeriyor. Ancak, insan davranışlarını daha ikna edici biçimde taklit edebilmesi sayesinde sosyal medya simülasyonları kutuplaşmanın mekanizmalarını anlamak için değerli bir araç sunuyor.
Araştırma, sosyal medya platformlarının mevcut yapılarında ciddi bir dönüşüm olmadan kutuplaşmayı ve toksik içerik üretimini önlemenin zor olduğunu gösteriyor.