Kütahya’nın tarihî merkezinde yer alan Timurtaş Paşa Külliyesi, şehrin kültürel mirasının en dikkat çekici yapılarından biridir.
XIV. yüzyılın sonu ile XV. yüzyılın başına tarihlenen külliye, halk arasında Takkacılar veya Takvâcılar Camii-Külliyesi olarak da anılmaktadır.
Kavaflar Çarşısı içerisinde konumlanan yapı, Osmanlı erken dönem mimarisinin özgün örneklerinden birini temsil eder.
Sarı Timurtaş Paşa’nın eseri
Külliyenin inşa kitabesi günümüze ulaşmamış olsa da, vakıf kayıtları, yapının Sarı Timurtaş Paşa tarafından 1389–1402 yılları arasında mescid, medrese ve imaret olarak inşa ettirildiğini göstermektedir.
1534 yılı kayıtlarına göre külliyenin vakıfları arasında 47 dükkân, 2 kervansaray ve 4 bahçe bulunmaktaydı. Bu bilgiler, külliyenin o dönem Kütahya’nın sosyal, ekonomik ve dini hayatında önemli bir yere sahip olduğunu ortaya koyar.
Yüzyıllar boyunca süren onarımlar
Timurtaş Paşa Külliyesi, tarih boyunca çeşitli onarımlar geçirerek günümüze ulaşmıştır. 1760’lı yıllarda Silahtar Mehmed Paşa, 1834’te Sâlih Efendi ve 1836’da Dilâver Paşa tarafından restore edilmiştir. Bu restorasyonlar, külliyenin hem fiziksel bütünlüğünü hem de manevi değerini korumasını sağlamıştır.
Her ne kadar zaman içinde bazı özgün mimari unsurlar değişime uğramış olsa da, mihrap önü kubbesi, barok etkili çini süslemeleri ve Kütahyalı çini ustası Mehmed Emin Efendi’nin imzasını taşıyan mihrap çinileri, yapının sanat değerini hâlâ gözler önüne serer.
Evliya Çelebi’nin gözüyle Kütahya’daki güzellik
Ünlü seyyah Evliya Çelebi, 1671 yılında Kütahya’yı ziyaret ettiğinde bu camiden hayranlıkla söz etmiştir. Seyahatnamesinde yapıyı, “müzeyyen mahfili, ağaç sütunları ve tahta örtüsüyle tarif olunmaz güzellikte” ifadeleriyle tanımlar. Bu sözler, dönemin mimari zarafetini ve külliyenin sanatsal önemini yansıtır.
Kütahya’nın sessiz tanığı
Bugün hâlâ ayakta duran Timurtaş Paşa Camii, Kütahya’nın tarihî kimliğini yaşatan sessiz bir tanıktır. Osmanlı döneminin zarif mimarisini, çini sanatını ve kültürel derinliğini yansıtan bu yapı, geçmiş ile günümüz arasında köprü kurmaya devam etmektedir.