The Guardian’ın yayımladığı son habere göre, çocuklara kitap okuma oranlarında gözle görülür bir düşüş yaşanıyor. Bu düşüşün başlıca nedenlerinden biri ise Z kuşağı ebeveynlerinin kitap okumayı “sıkıcı” bulması. Uzmanlar, bu durumun çocukların hem bilişsel hem de sosyal gelişiminde ciddi riskler oluşturduğunu belirtiyor.
EKRAN SÜRESİ ARTIYOR, ETKİLEŞİM AZALIYOR
Araştırmalara göre, Z kuşağı olarak tanımlanan 1997 sonrası doğan bireyler, artık ebeveyn konumuna gelmiş durumda. Ancak ekranlarla büyüyen bu kuşağın çocuk yetiştirme alışkanlıkları da teknolojik ortamların etkisiyle şekilleniyor. Uzmanlar, özellikle akıllı cihazların çocuklarla geçirilen birebir vakti ve etkileşimi azalttığını, bu durumun da çocuk gelişimini olumsuz etkilediğini vurguluyor.
“ÇOCUKLAR YOUTUBE’A SAATLERCE ODAKLANABİLİYOR, KİTAP GÖRÜNCE KAÇIYORLAR”
Eski bir ilkokul öğretmeni olan Spencer Russell, sosyal medyada “Neden çocuklarınıza kitap okumuyorsunuz?” sorusunu yöneltti. Z kuşağı ebeveynlerinden gelen yanıtlar, kitap okuma alışkanlığının ne denli azaldığını gözler önüne serdi. Bazı ebeveynler kitap okumayı sıkıcı bulduğunu söylerken, bazıları çocuklarının sürekli aynı kitabı istediğini ya da hikâyeye odaklanmakta zorlandığını ifade etti.
Z KUŞAĞI EBEVEYNLERİNİN YALNIZCA YARISI KİTAP OKUMAYI EĞLENCELİ BULUYOR
HarperCollins UK’in yayımladığı araştırmaya göre, Z kuşağı ebeveynlerinin sadece %50’si kitap okumayı “eğlenceli” olarak tanımlıyor. Ebeveynlerin üçte biri ise kitap okumayı daha çok “öğrenilmesi gereken bir görev” olarak görüyor. Bu yaklaşım çocuklara da doğrudan yansıyor. 2012 yılında çocukların %50’si kitap okumayı eğlence olarak görürken, bu oran günümüzde %33’e gerilemiş durumda.
0-2 YAŞ ERKEK ÇOCUKLARA DAHA AZ KİTAP OKUNUYOR
Raporda dikkat çeken bir başka veri ise cinsiyetler arası fark. 0-2 yaş aralığındaki erkek çocukların %20’sinden fazlasına nadiren ya da hiç kitap okunmadığı belirtiliyor. Aynı yaş grubundaki kız çocuklarının ise %44’üne her gün kitap okunduğu tespit edilmiş. Bu fark, ilkokul döneminde erkek çocukların akademik başarılarının daha düşük olmasına da neden olabiliyor.
UZMANLAR: “EVDE KİTAPLA TANIŞMAYAN ÇOCUK OKULA GERİDE BAŞLIYOR”
Konuşma ve dil patoloğu Dawna Duff ile eğitimci Spencer Russell, çocuklara erken yaşta kitap okumanın kelime haznesi, dikkat süresi, empati ve duygusal gelişim açısından büyük önem taşıdığını vurguluyor. Duff, “Evde kitapla tanışmayan çocuk, okula başladığında yaşıtlarının gerisinde oluyor,” derken; Russell ise, “YouTube karşısında saatler geçirebilen çocuklar, kitap görünce sıkılıyor. Bu bir uyarı işaretidir,” ifadelerini kullanıyor.
EKRAN SÜRESİNE SINIR, KİTAPLARA ZAMAN ÖNERİSİ
Uzmanlar, 2-5 yaş arası çocuklarda ekran süresinin hafta içi en fazla bir saat, hafta sonları ise üç saatle sınırlanması gerektiğini savunuyor. Ancak pek çok ebeveyn için tablet ve akıllı telefonlar adeta bir “zorunlu kaçış” halini almış durumda. Uzmanlar ise kitap okuma alışkanlığını kazandırmak için günde sadece birkaç dakika ile başlanabileceğini belirtiyor. Beş sayfalık resimli kitaplar bile çocukların dünyasında büyük farklar yaratabiliyor.
RESİM ÜZERİNDEN KONUŞMAK DA KİTAP OKUMAKTIR
Dawna Duff, kitap okumaya zaman bulamayan ebeveynleri şu sözlerle cesaretlendiriyor: “Her kelimeyi harfiyen okumanız gerekmez. Sayfalar üzerinden konuşmak, resimleri yorumlamak da çocuk için aynı etkiyi yaratır.” Uzmanlara göre, burada önemli olan şey, ekran seslerinin değil ebeveynin sesinin çocukla buluşmasıdır.
KİTAP OKUNAN ÇOCUKLARIN SOSYAL GELİŞİMİ DAHA GÜÇLÜ
The Guardian’ın haberine göre uzmanlar, çocuklara düzenli olarak kitap okunan evlerde sadece akademik değil, sosyal gelişimin de daha güçlü olduğunu vurguluyor. Ebeveynler çok fazla vakte ya da enerjiye sahip olmasalar bile, günde birkaç dakikalık kitap okuma alışkanlığı ile çocuklarının geleceğine büyük katkı sağlayabilir.