Zengin ülkeler her yıl trilyonlarca euroyu sağlık hizmetlerine ayırıyor. Ancak The Lancet Global Health dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, bu harcamaların her zaman verimli sonuçlar doğurmadığını gösteriyor. Çalışmaya göre, kişi başı harcama belli bir seviyeyi aştıktan sonra, sağlığa sağlanan katkı ciddi biçimde azalıyor.
Örneğin, kişi başı sağlık harcaması 100 dolar olan bir ülkede, ek 92 dolarlık yatırım bir sağlıklı yaşam yılı kazandırıyor. Buna karşın kişi başı 5 bin dolar harcayan bir ülkede, aynı kazanım için 11 bin 213 dolar harcamak gerekiyor.
En verimli ülke Çin, en savurgan ABD
Araştırmayı yürüten ABD merkezli Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (IHME), 1995-2022 yılları arasında 201 ülkeyi inceledi. Verilere göre, kişi başına en yüksek sağlık harcamasına sahip ABD, bu harcamalara rağmen sistemin verimsizliği nedeniyle vatandaşlarına ortalama 6,2 sağlıklı yıl kaybettiriyor.
Öte yandan Çin, yaptığı harcamalarla maksimum sağlık sonucunu elde ederek sıfır israfla en verimli ülke oldu. Avrupa ülkeleri genel olarak verimli kabul edilse de Ukrayna, Litvanya, Letonya ve kısmen Hollanda, Belçika, Norveç ve İngiltere istisnalar arasında yer aldı.
Etkin sağlık sistemleri neye bağlı?
Araştırmacılar, sadece bütçe büyüklüğünün değil, sistemin nasıl yönetildiğinin de önemli olduğuna dikkat çekiyor. Daha verimli ülkeler, güçlü yönetişim yapıları, yaygın birinci basamak sağlık hizmetleri ve kamu kaynaklarına dayalı harcama modelleriyle öne çıkıyor.
Bu çalışma, ülkelerin benzer sağlık harcaması düzeylerinde ne kadar verimli sonuç aldığını inceliyor. Hizmetin kalitesi ise bu analiz kapsamında değerlendirilmedi.
Harcamalar etkili kullanılmalı
Bulgular, özellikle bütçe kısıtı yaşayan ülkeler için yol gösterici olabilir. Araştırmacılar, devlet tarafından sağlanan sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve verimsizliklerin azaltılması gerektiğini vurguluyor.
Ayrıca demokrasinin güçlendirilmesi, sağlık altyapısının geliştirilmesi ve koruyucu hizmetlere erişimin artırılması öneriliyor.