Bu hafta sonu spor dünyası büyük etkinliklere sahne oluyor. Singapur’da Dünya Su Sporları Şampiyonası üçüncü hafta sonu müsabakalarına devam ederken, Tour de France bisiklet yarışı pazar günü sona eriyor. Ayrıca UEFA Kadınlar EURO 2025 finalinde İspanya ile İngiltere pazar akşamı İsviçre’nin Basel kentinde karşılaşacak.
Bu etkinlikler farklı spor dallarını kapsasa da ortak bir noktaları var: Dopingle mücadele. Bu büyük organizasyonlara katılan sporcular, Dünya Anti-Doping Ajansı’nın (WADA) Yasaklılar Listesi’nde yer alan maddelerden arınmış olmalarını sağlamak amacıyla sıkı denetimden geçiyor.
Doping maddeleri neden yasaklanıyor?
WADA’ya göre bir maddenin yasaklanması için üç kriterden en az ikisini karşılaması gerekiyor: Spor performansını artırma potansiyeli, sporcu sağlığı için gerçek veya potansiyel risk ve sporun ruhuna aykırılık. Bu, bazı maddelerin doğrudan sağlık riski olmasa da yasaklanabileceği anlamına geliyor.
Roma’daki WADA onaylı laboratuvarın direktörü Francesco Botre, doping araştırmalarının etik ve güvenlik sınırları nedeniyle zorlu bir alan olduğunu vurguluyor. Bergen Üniversitesi’nden Prof. Dominic Sagoe ise bu alandaki araştırmaların görece yeni olduğunu ve kullanılan maddelerin de sürekli değiştiğini belirtiyor.
Anabolik steroidler: Kas kazancı ama kalp riski
Anabolik steroidler, kas kütlesini artırarak sprint ve ağırlık kaldırma gibi sporlarda avantaj sağlıyor. Ancak kalpte büyüme, ventriküler duvarların kalınlaşması ve uzun vadede kalp yetmezliği riskine yol açabiliyor. Oslo Üniversitesi Hastanesi’nden Astrid Kristine Bjornebekk, steroidlerin ayrıca hormon dengesini bozduğunu ve beyin hacmini etkileyebileceğini söylüyor.
EPO ve kan dopingi: Dayanıklılık uğruna kardiyovasküler tehlikeler
Eritropoietin (EPO) ve kan dopingi, kırmızı kan hücrelerini artırarak sporcunun dayanıklılığını yükseltiyor. Ancak bu yöntemler kan pıhtılaşması, felç ve kalp krizi gibi ciddi riskler taşıyor. Ünlü bisikletçi Lance Armstrong’un dopingle ilgili itirafı, bu yöntemin en bilinen örneklerinden biri.
Beta blokerler: Daha sakin performans, uzun vadede risk?
Kalp ritmini düşüren beta blokerler, özellikle okçuluk ve atıcılık gibi sporlarda sakin performans sağladığı için yasaklı. Ancak yorgunluk, baş dönmesi ve erektil disfonksiyon gibi yan etkiler barındırıyor. Bazı araştırmalar, uzun süreli kullanımın Parkinson hastalığı riskini artırabileceğini öne sürüyor.
Kısa vadeli kazanç, uzun vadeli bilinmezlik
Uzmanlara göre dopingin kısa vadeli performans artışı cazip görünse de uzun vadeli etkiler hâlâ büyük ölçüde bilinmiyor. Araştırmaların sınırlı olması ve sporcuların birden fazla madde kullanabilmesi, kesin sonuçlar çıkarmayı zorlaştırıyor.