Son dönemde küresel ekonomideki resesyon endişeleri, enerji emtia fiyatlarında gerilemelere neden olurken, bu durumun gıda fiyatları üzerindeki etkileri de gündeme geldi. Azalan enerji maliyetlerinin, gıda fiyatlarına nasıl yansıdığına dair yapılan değerlendirmeler, gıda sektöründe önemli değişikliklere işaret ediyor.
Gıda Fiyatlarındaki Genel Düşüş
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan küresel gıda fiyat endeksi raporuna göre, gıda fiyatları yıllık bazda yüzde 1,1 azalmış durumda. Bu düşüş, tahıl, şeker ve et fiyatlarındaki gerilemelerle desteklenmiş. Tahıl Fiyat Endeksi yüzde 0,5, Şeker Fiyat Endeksi yüzde 4,7 ve Et Fiyat Endeksi ise yüzde 0,7 oranında düşüş göstermiştir.
2024 ve 2025 yıllarında dünya tahıl toplam kullanımının 2 milyar 852 milyon tona çıkması öngörülüyor. Ayrıca, pirinç kullanımının da rekor seviyeye ulaşacağı bekleniyor.
Enerji Maliyetlerinin Gıda Fiyatlarına Etkisi
Petrol fiyatlarındaki gerileme, gıda fiyatları üzerinde doğrudan etkiler yaratabiliyor. Brent petrolün varil fiyatında Eylül ayında kaydedilen yüzde 7,2'lik düşüş, yaklaşık son 3 yılın en düşük seviyesini işaret ediyor. Emtia Piyasaları Uzmanı Zafer Ergezen, bu durumu değerlendirerek, "Resesyon endişeleri ve enerji fiyatlarındaki düşüş, gıda fiyatlarında üretim maliyetlerini aşağı çekebilir," dedi.
Tahıl ve hububat fiyatlarındaki azalma, FAO’nun küresel gıda fiyat endeksindeki düşüşün önemli kaynaklarından biri olarak görülüyor. Karadeniz Bölgesi'nde artan buğday ihracatı ve ABD ile Arjantin'de yüksek üretim, tahıl fiyatlarının düşük kalmasına neden oldu.
Hava Koşullarının Rolü
Ergezen, hava koşullarının da fiyatlar üzerinde etkili olabileceğini belirtti. El Nino hava olayının ardından bu ay başlayacak olan La Nina hava olayı, Güney Amerika, Uzak Doğu ve Hindistan gibi bölgelerde üretilen buğday, mısır, şeker, kahve, pamuk ve pirinçte fiyat dalgalanmalarına neden olabilir.
Petrol Fiyatlarının Gıda Üzerindeki Etkileri
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Rahmi İncekara, petrol fiyatlarının gıda ve tarımsal fiyatlar üzerindeki etkilerini iki şekilde açıkladı:
- Girdi Maliyetleri: Petrol fiyatları, tarım makineleri ve gübrelerin üretiminde kullanılan enerji kaynakları olarak tarım ürünlerinin maliyetlerini etkiler.
- Biyoyakıt Talebi: Petrol fiyatlarındaki değişiklikler, biyoyakıt üretiminde kullanılan tarımsal ürünlerin talebini etkiler. Ham petrol fiyatlarının düşmesi, biyoyakıt üretimini azaltarak tarımsal ürün fiyatlarının da düşmesine neden olabilir.
İncekara, mısır ve soya fasulyesi gibi tarımsal ürünlerin fiyatlarının petrol fiyatlarıyla pozitif korelasyon içinde olduğunu vurgulayarak, bu ürünlerin fiyatlarındaki değişikliklerin de enerji maliyetlerine bağlı olarak değişebileceğini belirtti.
Genel Değerlendirme
Azalan enerji maliyetlerinin, gıda fiyatları üzerinde olumlu etkiler yaratması bekleniyor. Ancak, hava koşulları gibi dışsal faktörlerin etkisiyle fiyatlarda dalgalanmalar yaşanabilir. Enerji maliyetleri ve hava koşulları arasındaki ilişki, gıda fiyatlarının yönü üzerinde belirleyici olabilir.