İsviçre’nin Cenevre kentindeki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN), parçacık fiziği alanındaki uzmanlığını kanser tedavisine taşıyor. Dünyanın Higgs bozonu keşfiyle tanıdığı CERN’de yürütülen deneyler, radyoterapide devrim yaratabilecek “Flash” teknolojisini ortaya çıkardı.
CERN’in yüksek enerjili parçacık hızlandırma konusundaki bilgi birikimi, bu kez kanser tedavisinde kullanılacak yeni nesil cihazların geliştirilmesine katkı sağlıyor. Bu teknoloji, karmaşık beyin tümörlerinden metastatik kanserlere kadar birçok vakada umut vadediyor.
FLASH YÖNTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Yaklaşık 11 yıl önce geliştirilen Flash yöntemi, radyasyonu ultra yüksek dozlarda ve bir saniyeden kısa sürede vererek tümörleri yok ediyor. En önemli farkı ise, sağlıklı dokulara minimum zarar vermesi.
Hayvan deneylerinde Flash sayesinde sağlıklı hücrelerin radyasyondan büyük ölçüde korunabildiği görüldü. Bu bulgu, geleneksel radyoterapinin en büyük sorunu olan yan etkilerin azaltılabileceğini ortaya koydu.
GELENEKSEL RADYOTERAPİNİN SINIRLARINI AŞIYOR
Dünya genelinde kanser hastalarının üçte ikisi radyoterapi görüyor. Ancak mevcut yöntemlerde tedavi haftalarca sürebiliyor ve sağlıklı dokular da zarar görebiliyor. Özellikle çocuk hastalarda radyoterapi, hayat kurtarırken kalıcı zeka kaybı, depresyon ve gelişim sorunlarına yol açabiliyor.
Flash ise bu sınırları aşarak daha kısa sürede, daha güçlü ve güvenli bir tedavi sunuyor. Stanford Üniversitesi’nden Prof. Billy Loo, yöntemi “oyunun kurallarını değiştirebilecek bir gelişme” olarak niteliyor.
İNSAN ÜZERİNDE DENEMELER BAŞLADI
ABD ve İsviçre başta olmak üzere birçok merkezde Flash yöntemi insan deneylerine taşındı. Cincinnati Çocuk Hastanesi’nde metastatik kanseri olan çocuklar üzerinde erken aşama denemeler planlanıyor. Lozan Üniversitesi Hastanesi’nde ise lokalize cilt kanseri için Faz 2 çalışmaları yürütülüyor.
Bu deneyler, sadece Flash’ın etkisini değil, aynı zamanda hangi parçacık türlerinin en etkili olacağını da araştırıyor. Protonlar, elektronlar ve karbon iyonları farklı senaryolarda test ediliyor. Özellikle protonlar, mevcut cihazların kolayca uyarlanabilmesi sayesinde ilk tercih olarak öne çıkıyor.
KÜRESEL ERİŞİM İÇİN ZORLUKLAR
Flash terapinin en büyük handikapı, şu anda yalnızca devasa parçacık hızlandırıcılarla uygulanabilmesi. Bu durum, tedavinin pahalı olmasına ve sadece sınırlı sayıda merkezde erişilebilir hale gelmesine yol açıyor.
CERN ve farklı araştırma merkezleri, daha küçük ve yaygın kullanılabilecek cihazlar geliştirmek için çalışıyor. Amaç, her hastanenin Flash teknolojisini kullanabilmesi ve tedavinin küresel ölçekte yaygınlaşması.
GELECEĞİN KANSER TEDAVİSİNDE FLASH’IN ROLÜ
Uzmanlara göre Flash, yalnızca gelişmiş ülkelerde değil, düşük ve orta gelirli ülkelerde de kanser tedavisini erişilebilir kılabilir. Çünkü tek seanslık veya çok az sayıda seansla tedavi imkanı sunuyor. Bu da hem hastaların yolculuk yükünü hafifletecek hem de sağlık sistemlerinde maliyetleri azaltacak.
Prof. Constantinos Koumenis’e göre Flash, sadece tıbbi değil, aynı zamanda ekonomik faydalar da sağlayacak: “Daha az seans, daha az komplikasyon ve daha az hastane masrafı demek.”