Gizli şeker ya da tıbbi adıyla prediyabet, kan şekeri düzeylerinin normalin üzerinde ancak henüz tip 2 diyabet tanısı konacak kadar yüksek olmadığı bir sağlık durumudur. Bu evre, diyabetin başlangıcı kabul edilir ve çoğu zaman hiçbir belirti göstermez.
İngiltere'de her 9 yetişkinden birinde prediyabet bulunduğu tahmin ediliyor. Ancak uzmanlara göre, bu durumu erken fark etmek ve yaşam alışkanlıklarını değiştirmek, tip 2 diyabetin önlenmesinde kritik rol oynar.
Prediyabet olduğunuzu nasıl anlarsınız?
Prediyabet genellikle belirti göstermez. Kan şekeri seviyesi yalnızca rutin kontroller sırasında yapılan testlerle fark edilebilir. Özellikle fazla kilo, sağlıksız beslenme ve hareketsizlik gibi risk faktörleri olan bireylerin, düzenli tarama yaptırması önemlidir.
Prediyabet riskini artıran faktörler
- Fazla kilo, özellikle göbek çevresindeki yağlanma
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Yüksek karbonhidrat ve düşük lif içeren beslenme
- Ailede diyabet öyküsü
- İleri yaş ve bazı etnik kökenler
Prediyabeti önlemek için 4 etkili adım
1. Vücut ağırlığınızın %10’unu kaybedin
Araştırmalar, fazla kilonun %10’unun verilmesinin karaciğer yağını azaltarak insülin direncini kırdığını gösteriyor. Bu da diyabet gelişimini durdurabiliyor.
2. Kilonuzu korumayı öğrenin
Hızlı kilo vermek işe yarayabilir, ancak sürdürülebilir bir beslenme modeli şart. Akdeniz diyeti, DASH diyeti ve glisemik indeksi düşük beslenme biçimleri öneriliyor.
3. Bazı yiyeceklerden uzak durun
- Şekerli içecekler
- Kırmızı ve işlenmiş etler
- Rafine karbonhidratlar (beyaz ekmek, şekerli gevrekler)
- Patates (özellikle kızartma olarak tüketildiğinde)
4. Koruyucu gıdaları daha çok tüketin
- Yeşil yapraklı sebzeler, yaban mersini, elma
- Tam tahıllar (günlük 3 porsiyon önerilir)
- Az yağlı yoğurt ve peynir
- Şekersiz çay ve kahve
Uzmanlar ne diyor?
Nottingham Üniversitesi’nden Doç. Dr. Amanda Avery, prediyabet tanısının bir alarm olduğunu, ancak aynı zamanda iyileşme için bir fırsat sunduğunu belirtiyor. Küçük adımlarla başlayan beslenme değişikliklerinin bile büyük sonuçlar doğurabileceğini vurguluyor.
Diabetes UK’ten Esther Walden ise yaşam tarzı değişikliğiyle tip 2 diyabetin %50 oranında önlenebileceğini ifade ediyor.
Panik yapmayın, harekete geçin
Prediyabet tanısı aldıysanız bu durumu ciddiye almalı, ancak endişelenmeden yaşam tarzınızda adım adım değişiklikler yapmalısınız. Sağlıklı bir kiloya ulaşmak, fiziksel aktiviteyi artırmak ve doğru beslenmek, tip 2 diyabet riskini büyük ölçüde azaltabilir.