dehb (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) nedir?
DEHB yani dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, çocukluk çağında ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. Genellikle dikkat dağınıklığı, dürtüsellik ve aşırı hareketlilik gibi belirtilerle kendini gösterir. Her ne kadar daha çok çocuklarda rastlansa da, bu durum ergenlik ve yetişkinlik döneminde de etkisini sürdürebilir.
Tıbbi literatürde ADHD (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder) olarak bilinen bu bozukluk, bireyin okul, iş ve sosyal yaşamını doğrudan etkileyen bir sorun haline gelebilir.
dehb neden olur?
DEHB’in nedeni tam olarak bilinmese de, genetik ve çevresel faktörlerin önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Araştırmalar, DEHB'li bireylerde dopamin düzeylerinin düşük olduğunu ve beynin dikkat ve sosyal muhakemeyi kontrol eden bölgelerinin diğer bireylere kıyasla daha az aktif çalıştığını ortaya koymuştur.
Bazı bilimsel bulgulara göre, DEHB’li bireylerde gri madde hacmi daha azdır. Gri madde; konuşma, kas kontrolü, karar verme ve oto kontrol gibi hayati fonksiyonlarda önemli rol oynar.
Ayrıca, şu etkenler de DEHB gelişme riskini artırabilir:
Genetik yatkınlık (anne, baba veya kardeşte DEHB öyküsü)
Anne karnında sigara veya alkol tüketimi
Erken doğum
Doğum sırasında yaşanan beyin travmaları
Çevresel toksinlere maruz kalma
dehb belirtileri nelerdir?
DEHB, üç ana belirti grubu üzerinden değerlendirilir: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Bu belirtiler çocuklarda şu şekilde gözlemlenebilir:
Sürekli hareket halinde olmak, yerinde duramamak
Gereksiz yere sağa sola koşmak veya tırmanmak
Dikkat gerektiren görevleri sürdürememek
Sırasını beklemekte zorlanmak
Başkalarının sözünü kesmek, araya girmek
Unutkanlık, eşyaları sık sık kaybetmek
Dinlemiyor gibi görünmek
Bazı çocuklarda sadece dikkat eksikliği görülebilir. Bu tür çocuklar genellikle sessiz, içine kapanık, dalgın ve unutkandır. Bu yüzden aileler ve öğretmenler tarafından kolayca fark edilmeyebilirler.
Erken tanı ve destek çok önemli
DEHB’nin okul başarısında düşüşe, sosyal ilişkilerde sorunlara ve özgüven kaybına neden olmaması için erken tanı büyük önem taşır. Uzmanlar, tanı konulan çocukların uygun psikoeğitim ve gerekirse medikal tedaviyle günlük yaşamlarını sağlıklı şekilde sürdürebileceklerini vurguluyor.
Bu süreçte ailenin bilinçli olması, çocuğa destekleyici ve sabırlı bir yaklaşım göstermesi, çocuğun yaşam kalitesi açısından büyük önem taşır.