Ses, yalnızca bir iletişim aracı değil, aynı zamanda sağlık durumumuzun da güçlü bir göstergesi. Uzmanlar, kalp rahatsızlıkları, diyabet, Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıkların sese özgün izler bıraktığını belirtiyor. Gelişen yapay zekâ (YZ) teknolojileri sayesinde bu izler artık daha kolay tespit edilebiliyor.
Güney Florida Üniversitesi’nde görev yapan larengolog Yael Bensoussan, yılların deneyimiyle hastalarının seslerindeki farklılıkları fark edebildiğini söylüyor. Ancak bu becerinin yalnızca uzmanlarda bulunduğunu hatırlatan Bensoussan, yapay zekânın bu yeteneği herkes için erişilebilir kılabileceğini vurguluyor.
YAPAY ZEKÂ İLE YENİ NESİL BİYOBELİRTEÇLER
Bilim insanları, ses kayıtlarını analiz ederek hastalıkların teşhisinde kullanılabilecek yeni biyobelirteçler arıyor. Özellikle tele-tıp uygulamalarında, ses analizi kolay ve non-invaziv bir yöntem olarak öne çıkıyor.
Bir hasta yalnızca cep telefonuna kısa bir ses kaydı yapıp doktoruna gönderebilir. Bu yöntem, klinik araştırmalardan hastalıkların uzaktan takibine kadar pek çok alanda kullanım potansiyeli taşıyor. Uzmanlara göre ses biyobelirteçleri, erken teşhis ve hızlı tedavi süreçlerinde devrim yaratabilir.
DİYABET VE KALP HASTALIKLARI SESTEN TESPİT EDİLİYOR
Sesin incelenmesiyle sadece solunum ve gırtlak hastalıkları değil, diyabet gibi beklenmedik rahatsızlıkların da izine rastlanabiliyor. Lüksemburg Sağlık Enstitüsü’nün yaptığı araştırma, yapay zekânın yalnızca ses kayıtlarını inceleyerek tip 2 diyabeti erkeklerde %71, kadınlarda %66 oranında doğru tespit edebildiğini ortaya koydu.
Kalp rahatsızlıkları da sese yansıyor. Örneğin sıvı tutulumu ses tellerini kalınlaştırıyor ve ses perdesi düşüyor. Uzmanlara göre bu tür değişiklikler, yapay zekâ tarafından ayrıntılı şekilde yakalanabiliyor.
RUH SAĞLIĞI İÇİN YENİ BİR PENCERE
Yapay zekâ yalnızca fiziksel hastalıklar için değil, depresyon ve Alzheimer gibi ruh sağlığı sorunlarının takibinde de umut verici sonuçlar veriyor. Araştırmalar, konuşma hızındaki yavaşlamalar, ses tonundaki monotonluk ve kelime seçimlerindeki değişimlerin erken uyarı işaretleri olabileceğini gösteriyor.
Boston Üniversitesi’nde yürütülen bir çalışmada, yapay zekâ Alzheimer riskini altı yıl önceden tahmin etmeyi başardı. Bu gelişme, hastalıkların erken evrede teşhisi için büyük bir potansiyel taşıyor.
SES VERİLERİNDE ETİK TARTIŞMALAR
Ses biyobelirteçleri umut verici olsa da gizlilik ve etik konular öne çıkıyor. Ses kayıtlarının kişisel bilgiler taşıması, verilerin nasıl saklanacağı ve kullanılacağına dair soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Uzmanlar, güvenlik protokollerinin netleşmesi gerektiğini vurguluyor.
KLİNİKLERDE KULLANIMA ÇOK YAKIN
Bugün hâlihazırda ses analizi üzerine çalışan şirketler olsa da henüz ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) onay alan bir sistem bulunmuyor. Ancak uzmanlara göre önümüzdeki 3 ila 5 yıl içinde yapay zekâ destekli ses analizi sistemleri kliniklerde kullanılmaya başlanacak.
Sesin, insan sağlığına dair en erişilebilir ve güçlü biyobelirteçlerden biri olabileceği düşünülüyor. Eğer yapay zekâ destekli sistemler başarılı olursa, hastalıkların teşhis ve tedavi süreçlerinde yeni bir dönemin kapıları aralanacak.