Yapay zeka (YZ), son yıllarda sağlık, çeviri, öneri sistemleri ve daha birçok alanda hayatımıza entegre oldu. Ancak artık yalnızca işlevsel bir araç olmanın ötesine geçiyor: Duygusal destek sunan bir arkadaş, hatta bir “dost” olabilir mi?
Bu soru, 2013 yapımı “Her” filminde olduğu gibi, insan-YZ ilişkilerinin sınırlarını düşündürüyor. Filmde Theodore karakteri, bir yapay zekâ asistanı olan Samantha ile duygusal bir bağ kuruyor. Peki bu kurgu, gerçek hayatta da mümkün mü?
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Hakan Türkçapar’a göre bu soru yalnızca bir bilim kurgu senaryosu değil; günümüzde terapötik destek alanında da tartışılan bir konu.
İnsan-yapay zeka dostluğu mümkün mü?
Oxford Üniversitesi tarafından Mart 2025'te yayımlanan bir çalışmada, Dan Weijers ve Nick Munn, “İnsan-YZ Dostluğu Mümkün ve İyi Olabilir” başlıklı makalelerinde bu olasılığı değerlendiriyor. Araştırmacılara göre gerçek dostluğun iki temel bileşeni bulunuyor:
Etkileşimlerin ödüllendirici olması
Karşılıklı olumlu niyet
Bu tanıma göre, belirli YZ uygulamaları—örneğin Replika gibi sohbet botları—halihazırda bu kriterleri karşılayabiliyor. Özellikle sosyal zorluklar yaşayan bireyler için, yapay zekâ ile kurulan bağlar psikolojik rahatlama sağlayabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.
Riskler ve Etik Sorular
Ancak her şey bu kadar “toz pembe” değil. Uzmanlar, insan-YZ dostluğunun bazı tehlikeleri de beraberinde getirdiğine dikkat çekiyor. Özellikle şu riskler öne çıkıyor:
Bağımlılık Riski: İnsanlar, YZ’nin sunduğu kesintisiz destek ve empati nedeniyle gerçek insan ilişkilerinden uzaklaşabilir.
Şirket Kontrolü: Bu ilişkileri mümkün kılan YZ’lerin, ticari şirketler tarafından kontrol edilmesi kötüye kullanım ihtimalini artırabilir.
Yalancı Empati: YZ’ler duyguları anlamıyor; sadece simüle ediyor. Bu da ilişkiyi temelsiz hale getirebilir.
Dostluk mümkün ama kontrollü olmalı
Yapay zekâ ile dostluk, teknolojik gelişmeler sayesinde giderek daha mümkün hâle geliyor. Ancak bu dostluklar, insan ilişkilerinin yerini almamalı, yalnızca onları tamamlamalı. Tıpkı her teknolojide olduğu gibi, burada da önemli olan kullanım amacı ve sınır bilinci. Sorun YZ’de değil, onu nasıl kullandığımızda başlıyor.