Takipne, solunum hızının normalin üstüne çıkması durumudur. Genellikle oksijen eksikliği veya karbondioksit fazlalığından kaynaklanır ve her yaş grubunu etkileyebilir.
Özellikle yenidoğan bebekler ve solunum rahatsızlığı olan kişilerde sık görülür. Altta yatan nedenlerin tedavi edilmesiyle solunum hızı normale döner.
Takipne (Taşipne) Nedir?
Takipne, dakikada normalden fazla nefes almayı ifade eder. Dakikadaki nefes sayısının 20'nin üzerine çıkmasıyla ortaya çıkar ve hızlı, sığ nefes alma şeklinde kendini gösterir. Yetişkinlerde de görülebilse de, özellikle yenidoğan bebeklerde yaygındır. Solunum rahatsızlığı olan kişilerde de sıkça rastlanır. Geçici takipne, kısa süreli hızlı nefes alma durumudur ve genellikle kısa sürede düzelir.
Takipne Neden Olur?
Takipnenin başlıca nedeni oksijen eksikliği ve aşırı karbondioksittir. Diğer nedenler arasında anksiyete, panik atak, astım, sepsis, alerjik reaksiyonlar, zehirlenme ve pulmoner emboli bulunur.
Takipneye yol açan faktörler şunlardır:
- Oksijen eksikliği
- Aşırı karbondioksit oranı
- Anksiyete ve panik atak
- Astım ve KOAH
- Alerjik reaksiyonlar
- Sepsis
- Sıcak çarpması ve ateş
- Zehirlenme
- Pulmoner emboli
Takipne Belirtileri Nelerdir?
Takipne, hızlı ve sığ nefes alma ile karakterizedir. Diğer belirtiler arasında göğüs ağrısı, nefes darlığı, ciltte renk değişimi, terleme ve bebeklerde nefes alırken ses çıkarma bulunur.
Belirtiler şunlardır:
- Hızlı ve sığ nefes alma
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
- Cilt, tırnak veya dudaklarda renk değişimi
- Yenidoğan bebeklerde nefesle birlikte ses gelmesi
- Terleme
Takipne Kimlerde Görülür?
Takipne genellikle yenidoğan bebeklerde görülür. Ancak yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Yenidoğanlarda, doğum sırasında akciğerlerdeki sıvının yavaş emilmesi hızlı nefes almaya neden olabilir.
Takipne Nasıl Teşhis Edilir?
Takipne, kişinin solunum hızının artması ile teşhis edilir. Yaş, mevcut hastalıklar ve kullanılan ilaçlar tanıda önemlidir. Tanı yöntemleri arasında oksimetre, arteriyel kan gazı, göğüs röntgeni ve solunum fonksiyon testleri bulunur.
Teşhis yöntemleri:
- Oksimetre: Kandaki oksijen miktarını ölçer.
- Arteriyel kan gazı: Kandaki oksijen ve karbondioksit seviyesini ölçer.
- Göğüs röntgeni: Akciğerlerin genel durumunu değerlendirir.
- Solunum fonksiyon testleri: Astım ve KOAH gibi hastalıkları tespit eder.
Takipne Tedavisi Nasıl Yapılır?
Takipnenin tedavisi, altta yatan nedeni ortadan kaldırmayı gerektirir. Oksijen eksikliği durumunda oksijen takviyesi yapılır. Astım ve KOAH varsa ilaç tedavisi uygulanabilir. Anksiyete ve panik ataklar için psikolojik destek gerekebilir.
Tedavi yöntemleri:
- Oksijen desteği
- Astım ve KOAH için ilaçlar
- Antibiyotik tedavisi
- Anksiyete ve panik atak tedavisi için psikolojik destek