Sarılık Nedir?
Sarılık, karaciğerin normalden daha fazla bilirubin adı verilen bir madde üretmesi veya bu maddeyi etkili bir şekilde atamaması nedeniyle oluşan bir sağlık sorunudur.
Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sırasında ortaya çıkan bir pigmenttir ve genellikle karaciğer tarafından işlenip daha sonra idrar ve dışkı ile vücuttan atılır.
Ancak, karaciğerin bu görevi yerine getirememesi durumunda bilirubin vücutta birikir, cildin, göz beyazlarının ve mukozaların sarı renk almasına neden olur.
Sarılık Çeşitleri Nelerdir?
Sarılık, farklı nedenlerden kaynaklanan ve ciltte, göz beyazlarında ve mukozalarda sarı renk değişikliğiyle kendini gösteren bir sağlık durumudur. Sarılığın temel çeşitleri şunlardır:
1. Fizyolojik Sarılık (Yenidoğan Sarılığı)
Yenidoğan bebeklerin karaciğerleri doğduklarında tam olarak gelişmemiş olabilir. Bu durumda, bilirubin pigmentinin işlenmesi ve atılması zorlaşabilir. Fizyolojik sarılık genellikle hafif ve geçicidir, çünkü bebeklerin karaciğeri zamanla bu görevi yerine getirecek şekilde gelişir.
2. Hemolitik Sarılık
Kırmızı kan hücrelerinin aşırı hızda parçalanması sonucu ortaya çıkar. Genetik hastalıklar, enfeksiyonlar veya otoimmün bozukluklar gibi durumlar, vücudun kırmızı kan hücrelerini normalden daha fazla parçalamasına neden olabilir.
3. Hepatik Sarılık
Karaciğerin fonksiyonlarını etkileyen durumlar, özellikle hepatit, siroz veya karaciğer tümörleri, bilirubin işleme yeteneğini azaltabilir. Bu durumda, karaciğerin bilirubini düzgün şekilde atma kapasitesi bozulur.
4. Obstrüktif Sarılık
Safra kanallarının tıkanması sonucu ortaya çıkar. Safra taşları, safra yolu tümörleri veya safra kanallarındaki daralmalar, safra akışını engelleyerek bilirubinin vücuttan atılmasını zorlaştırabilir.
Sarılık Belirtileri Nelerdir?
Sarılık belirtileri genellikle gözle fark edilebilen cilt ve göz beyazlarında sararma ile ortaya çıkar. Bazı durumlarda belirti göstermeyebilir. Sarılıkla birlikte meydana gelen bazı belirtiler şunlardır:
- Cilt ve göz beyazlarında sararma
- Koyu renkte idrar
- Halsizlik ve enerji kaybı
- İştah kaybı
- Ateş
- Karın ağrısı ve rahatsızlık
Sarılığa Ne İyi Gelir?
Sarılık tedavisinde temel amaç, vücutta biriken bilirubin seviyelerini kontrol altına almaktır. Sarılık tedavisinde kullanılan yöntemler şunları içerir:
1. Doktor Kontrolü
Sarılık belirtileri gösteren kişiler öncelikle uzman bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Doktor, semptomların şiddetini ve altta yatan nedeni belirlemek için çeşitli testler ve muayeneler yapar.
2. Fototerapi
Yenidoğanlarda sıkça kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bebek, özel bir ışık kaynağına maruz bırakılarak deri yoluyla bilirubin moleküllerinin parçalanması sağlanır.
3. Kan Değişimi
Ciddi durumlarda, kan değişimi adı verilen bir yöntem uygulanabilir. Bu işlemde, yüksek bilirubin seviyelerine sahip kan, daha düşük seviyelerdeki sağlıklı kan ile değiştirilir.
4. Sıvı Takviyeleri
Doktor kontrolünde, yeteri miktarda verilen sıvı takviyeleri vücutta bilirubinin daha hızlı atılmasına yardımcı olabilir.
5. Beslenme Değişiklikleri
Beslenme, sarılık tedavisinde önemli bir rol oynar. Yeşil sebzeler, meyveler ve lif açısından zengin gıdalar tüketmek, karaciğerin sağlıklı çalışmasını destekleyebilir.
6. Altta Yatan Nedenin Tedavisi
Sarılığa neden olan temel sağlık sorununa yönelik tedavi önemlidir. Karaciğer hastalıkları, enfeksiyonlar veya safra yollarındaki tıkanıklıklar gibi çeşitli hastalıkların tedavisi, sarılık rahatsızlığının giderilmesine fayda sağlayabilir.
ü