Günümüzde bilgiye ulaşmak kolay olsa da, bilgiyi anlamlandırmak ve doğru kararlar almak her zamankinden daha zor. Bu noktada devreye giren eleştirel düşünme, hem kişisel hem de profesyonel yaşamda sorunları daha etkin bir şekilde çözmeyi mümkün kılıyor. Klinik Psikolog, Psikoterapist Dr. Yasemin Meriç Kazdal, problemleri fırsata çevirebilmenin temelinde çözüm odaklı ve eleştirel düşünme becerisinin yer aldığını vurguluyor.
Eleştirel düşünme nedir?
Eleştirel düşünme kavramı, genellikle eleştirmek veya kusur bulmakla karıştırılıyor. Oysa bu beceri, olaylara önyargısız yaklaşmayı, veriler ışığında değerlendirme yapmayı ve mantıklı çözümler geliştirmeyi ifade ediyor. İngilizce’de “critical thinking” olarak bilinen bu süreç, problem çözmenin yanı sıra olayları çok yönlü değerlendirme ve doğru kararlar alma yeteneğini de içeriyor.
İş dünyasında neden önemli?
Günümüz iş dünyasında işverenler, sadece görevini yapan değil, aynı zamanda problem çözme ve analitik düşünme becerilerine sahip bireyleri tercih ediyor. Kriz anında soğukkanlı kalabilen, farklı perspektiflerden bakabilen ve çözüm üretebilen çalışanlar öne çıkıyor. Bu durum, eleştirel düşünmenin profesyonel başarı için kritik bir beceri olduğunu ortaya koyuyor.
Eleştirel düşünme nasıl geliştirilir?
Dr. Kazdal’a göre bu beceri doğuştan gelmiyor; öğrenilebilir ve zamanla geliştirilebilir bir süreçtir. İşte eleştirel düşünmeyi geliştirmek için bazı adımlar:
- Problemi Tanımlayın: Gerçek sorunu anlamadan çözüme odaklanmayın.
- Bilgi Toplayın: Farklı kaynaklardan bilgi edinin ve önyargısız yaklaşın.
- Analiz Edin: Çözüm önerilerini gerçeklik ve uygulanabilirlik açısından değerlendirin.
- Farklı Açılardan Bakın: Alternatif senaryoları düşünün.
- Sebep-Sonuç İlişkisi Kurun: Çözümlerinizin olası sonuçlarını öngörün.
- Fikir Alışverişi Yapın: Güvendiğiniz kişilerden geri bildirim alın.
- Sonucu Değerlendirin: Uyguladığınız çözümün etkilerini gözlemleyin.
Problemleri fırsata çevirmek mümkün
Eleştirel düşünme becerisi, sadece iş hayatında değil; aile, eğitim ve kişisel ilişkilerde de bireylere “denge pusulası” sunar. Zorlu problemleri bir engel olarak görmek yerine, onları gelişim için fırsata dönüştürmek bu zihinsel disiplinle mümkün hale gelir.
Dr. Kazdal, problem çözmede zorlanan bireylerin uzman desteği alarak bu becerilerini geliştirebileceğini belirtiyor. “Eleştirel düşünme bir kas gibidir; çalıştırıldıkça güçlenir. Doğru yöntemlerle sadece sorunları çözmekle kalmaz, onları fırsata dönüştürmeyi de öğrenirsiniz” diyor.