Su Ekosistemlerini Koruma Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Deniz Biyoloğu Prof. Dr. Herdem Aslan, orman yangınlarının sadece karasal ekosistemleri değil, su ekosistemlerini ve suya yakın yaşamı da olumsuz etkilediğini söyledi.
Marmaris’te 2021’deki yangından 1,5 yıl sonra yaptığı dalışta deniz tabanının alevlerin oluşturduğu tortuyla kaplı olduğunu gözlemleyen Aslan, bunun birçok canlının ışık ve oksijen almasını engellediğini ve yaşam kayıplarına yol açtığını aktardı. Deniz tabanına bağlı mercanlar, süngerler ve deniz çayırları gibi canlıların ciddi zarar gördüğünü belirtti.
Kül kaynaklı demir denizlerde aşırı fitoplankton artışına yol açıyor
Aslan, yangın sonrası havaya savrulan kül kaynaklı demirin, atmosferik taşınım veya nehirler aracılığıyla deniz kıyılarında yoğunlaştığını dile getirdi. Bu element fitoplankton artışını tetikleyerek zooplankton ve balık larvalarının besin kaynaklarını artırıyor gibi görünse de uzun vadede denizlerde oksijen azalmasına ve toplu canlı ölümlerine yol açabiliyor.
Aslan, Avustralya’da 2021’de büyük yangınlar sonrası deniz ekosisteminde gözlenen toplu ölümlerin benzer bir sürecin sonucu olduğunu vurguladı.
Karbon karası ve uzun vadeli ekosistem etkileri
Orman yangınlarının su ekosistemine etkisinin bir diğer boyutu, iklim değişikliğinin önemli bir katalizörü olan karbon karası. Aslan, yanan ağaçlardan oluşan karbon karasının nehirler ve yağışlar aracılığıyla deniz ve okyanuslara taşındığını, deniz tabanındaki canlıların üstünü kaplayarak ölümlerine yol açabileceğini belirtti.
Dünya genelinde orman yangınları nedeniyle yılda 40 milyon ila 250 milyon ton karbon karası oluştuğunu söyleyen Aslan, bu miktarın iklim değişikliği ve orman yangınlarının artmasıyla tehlikeli boyutlara ulaşabileceğini vurguladı.
Marmara ve Çanakkale Boğazı da etkilenebilir
Çanakkale Boğazı’ndaki hızlı deniz akıntıları nedeniyle yangınlardan kaynaklanan karbon karası ve demir elementlerinin tamamının Boğaz’da kalmayacağını ifade eden Aslan, yine de ekosistem üzerinde etkilerinin olacağını belirtti. Prof. Dr. Aslan, deniz ekosistemlerinin karmaşık yapısı nedeniyle yangının etkilerini deney düzenekleriyle incelemenin önemli olduğunu sözlerine ekledi.